بسم الله الرحمن الرحيم

فهرست ترتیبی مطالب جلسات مباحثه حدیث

---الفهرست العام
---فهرست جلسات مباحثات
---فهرست ترتیبی مطالب جلسات مباحثه -سرفصل‌های همه جلسات

جلسات مباحثه توحید صدوق قده-ادامه در سال ۱۳۹۶-جلسه اول-جلسه 101
بسم الله الرحمن الرحيم
ادامه­ی شرح حدیث بیست و ششم
انعکاس روایت بیست و ششم توحید صدوق در دو موضع از کتاب بحارالانوار
تفاوت نسخه­ی توحید و عیون اخبار الرضا علیه السلام
تصحیح قیاسی در نسخه­ی توحید صدوق و اضافه شدن «علمه» به آن
بهم­ریختگی سیاق روایت در تصحیح قیاسی
معنای عبارت با وجود قید «علمه»؛ نفی علم حصولی از خداوند
اهتمام مرحوم مجلسی در ذکر اختلاف نسخ در بحارالانوار
تفسیر عبارت خطبه در بحارالانوار بدون در نظر گرفتن قید «علمه»
عدم غیبوبت خداوند از مخلوقات، مانعی بر مکانی یا زمانی دانستن او
تناقض­انگاری بین غیب الغیوب بودن خداوند و علم مخلوقات به او، عامل تصحیح قیاسی و اضافه شدن قید «علمه» به روایت
دو شاهد از روایات در مورد علم مخلوقات به خداوند و نفی نسخه­ی تصحیح شده
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۶-جلسه 102
بسم الله الرحمن الرحيم
بینونت خداوند متعال با صفات مخلوقین
رابطه­ی نفی صفات از خداوند و عینیت صفات با ذات او
ینبوعیت ذات در صفات یا عینیت ذات با صفات؟
عینیت یک طرفه­ی صفات با ذات در یک مرتبه و نفی صفات از مقام ذات، در مرتبه بالاتر
مسبوقیت خداوند بر خزائن؛ «و إن من شیء الا عندنا خزائنه»
عدم تلازم نفی صفات از خداوند با تعطیلی معرفت؛ اشتراک در معنا و تعطیلی در کیفیت
شیوه­ی تجرید خداوند از صفات کمالیه­ی مخلوقین و تثبیت آن‌ها به‌صورت سلبی
رتبه‌بندی روایات در تبیین رابطه­ی صفات و ذات
اشتراک صفات خالق با صفات مخلوق در خروجی صفات نه کیفیت آن‌ها
صفات مخلوقین پُلی برای درک صفات خالق
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۶-جلسه 103
بسم الله الرحمن الرحيم
شرح فقره­ی «وممتنع عن الادراك بما ابتدع من تصريف الذوات»
تجزیه و ترکیب عبارت
«ممتنع» از ریشه «مَنُع» به‌معنای مناعت طبع، معنای غیر مطاوعی باب افتعال
«ادراک» به‌معنای نیل و رسیدن
«ابتدع» به‌معنای آفرینش بدون الگو
«تصریف» به‌معنای تغییر از حالی به حالی
«ذات» به‌معنای صاحب و ماهیت
نقش محوری حرف «باء» در در استظهار از «ممتنع عن الادراک بما ابتدع ...»
دو احتمال در متعلق «باء» در بیان علامه­ی مجلسی؛ متعلق به «امتناع» یا متعلق به «ادراک»
وجود دو معنای استعانت و سببیت در «باء» در برهان إنّی در تعبیر «ممتنع عن الادراك بما ابتدع»
عدم وضوح ملازمه میان امتناع ادراک و تصریف ذوات در بیان علامه­ی مجلسی
وجه اول در بیان ملازمه­ی امتناع ادراک خداوند با تصریف ذوات
تفسیر باء به سببیت ثبوتی و تکوینی؛ سیال بودن مخلوقات سبب عدم ادراک ذات ثابت خداوند
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۶-جلسه 104
بسم الله الرحمن الرحيم
ادامه­ی شرح فقره­ی «ممتنع عن الادراك بما ابتدع من تصريف الذوات»
متعلق «بما ابتدع» به «ممتنع» از سیاق عبارت
دو معنا در «تصریف»
وجه اول در تلازم میان امتناع ادراک خداوند و تصریف ذوات
امتناع ادراک خداوند در مشاعر متصرف و امکان ادراک خداوند به وسیله­ی معارف عقلانی
تحقق هر شناختی در بستر ثبات
ادراک مشاعری در بستر سیلان
سنخیت بین مُدرِک و مُدرَک در ادراک سیالات و ادراک ثابتات
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۶-جلسه 105
بسم الله الرحمن الرحيم
دو متعلق برای «باء» در «بما ابتدع»
دو معنا در «تصریف الذوات»
الف) تغییر حال
ب) تنوع
تبیین ملازمه­ی تنوع ذوات با عدم ادراک خداوند
وجه اول) کثرت حجاب وحدت
وجه دوم) تقابل، خاستگاه مفاهیم؛ عدم تقابل در خداوند متعال
نفی توصیف از ذات خداوند متعال و مبدائیت مطلقه­ی او
مسبوقیت خداوند متعال به استحاله­ی اجتماع نقیضین
مسبوقیت وجود امکانی نسبت به ماهیت
ذاتی نبودن موطن علم الهی
تجرید کلمه­ی «جعل» از کُن ایجادی، مقدمه­ی استعمال آن در ماهیات
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۶-جلسه 106
بسم الله الرحمن الرحيم
شرح فقره­ی «وممتنع عن الادراك بما ابتدع من تصريف الذوات وخارج بالكبرياء والعظمة من جميع تصرف الحالات»
«ادراک» متعلق «بما ابتدع» در بیان مرحوم قاضی سعید قمی
«ممتنع» متعلق «بما ابتدع» در بیان علامه­ی مجلسی
وخارج بالكبرياء والعظمة من جميع تصرف الحالات
الف) استقرار، معنای کبریاء و عظمت در مقابل تصرف حالات و زوال
ب) احاطه، معنای کبریا و عظمت
احاطه، مفاد فقره­ی «بعظمتک التّی ملأت کل شیء»
عدم تغیر در ذات الهی؛ اراده­، صفت فعل
مبادی ضروری در مباحث معارفی: صفت ذات، صفت فعل، نظام احسن، نظام ذاتی، موطن قابلیات
انس با روایات اهل البیت علیهم السلام و فهم مبادی مباحث معارفی
انس با روایات اهل البیت علیهم‌السلام و حل مسأله­ی جبر و اختیار
القای کُرنش و خضوع به وسیله­ی تعابیر «عظمت» و «کبریا» به خلاف «استقرار» و «احاطه»
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۶-جلسه 107
بسم الله الرحمن الرحيم
محرم على بوارع ثاقبات الفطن تحديده
مقدمه
نفوذ کلام شیخ جعفر شوشتری در منبر اصفهان
حرمت تکوینی تحدید خداوند
بدع، بدء، برع، برء، ذرء به ‌معنای خلق
سرعت و ظرافت درک، دو محور در معنای «فطنة»
«ثقب» شکاف ظریف، «نقب» شکاف وسیع
تناسب و ترجیح معنایی با نسخه­ی «ناقبات الفکر» و «ثاقبات الفطن»
برداشت و اصطلاح خاص در واژه­ی «فطنة» در کلام اهل البیت علیهم‌السلام
اضافه صفت به موصوف در تعبیر «محرم علی بوارع ثاقبات الفطن»
تناسب «فطن» با معنای معرفت در «تحدید» و لازمه­ی محدودیت در آن
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۶-جلسه 108
بسم الله الرحمن الرحيم
شرح فقره­ی «محرم على بوارع ثاقبات الفطن … سابحات الفطر تصويرة»
ترجیح نسخه­ی «نظر» به جای «فطر»
عوامق جمع عمیقه
فَطَر، به‌معنای شکافتن و شکفتن
ترجیح معنایی نسخه­ی «نظر» نسبت به نسخه­ی «فطر»
«سابحات نظر»؛ فکر شناگر
اضافه­ی موصوف به صفت و جمع بودن «نظر»
ترتب ثبوتی تکییف بر تحدید و تصویر بر تکییف
تحدید الفطن، فرض فضا برای خداوند
توصیف، معنای عرفی تکییف و کیفیت
وجود خداوند فوق کیفیت است؛ خالق کیفیت است
تجرید خداوند از وصف عدم تناهی و رفع تناقض در آن
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۷-جلسه 109
بسم الله الرحمن الرحيم
ادامه­ی شرح فقره­ی «محرم على بوارع ثاقبات الفطن تحديده ... وعلى غوائص سابحات الفطر تصويرة»
دو احتمال در معنای «محرم تحدیده و …»
الف) ترتب ثبوتی تحدید عقلی، تکییف وهمی و تصویر خیالی
ب) نفی تحدید خداوند و اولیت نفی در وهم و خیال
وجود خداوند فوق ما لایتناهی بما لا یتناهی است
متعلق «باء»، کلمه­ی فوق یا لایتناهی است؟
تناقض­انگاری بین لایتناهی بودن خداوند و قید زدن او به لایتناهی
تفاوت بحث لایتناهی با بحث اطلاق مقسمی و قسمی
نقطه­ی انطلاق و بستر مالایتناهی افراد است، نه طبایع و نه خداوند متعال!
طریق معرفت خداوند، عجز از معرفت او است!
«کمال الاخلاص نفی الصفات عنه» و جواز توصیفاتِ در مسیر توحید قبل از رسیدن به کمال
قطع عارف به وصول نهایی، شروع کار او!
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۷-جلسه 110
وجودات امکانی، نقطه­ی انطلاق تجرید تحدید از خداوند متعال
منتهای استدلالات کلاسیک اثبات وجود منبسط و فیض مقدس است
نفی و اثبات اعیان ثابته در دو موضع از اسفار
لزوم بررسی موطن متقابلات
امکان تصویر ثانی در موطن تناقض
لا تحويه الأماكن لعظمته ، ولا تذرعه المقادير لجلاله ، ولا تقطعه المقائيس لكبريائه
تفاوت معنایی «عظمت» و «عِظَم»
مثال‌هایی برای تمثیل احاطه­ی خداوند بدون حلول یافتن در اجسام
تناسب تعبیر «تذرعه» با «مقادیر» و «تقطعه» با «مقاییس»
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۷-جلسه 111
بسم الله الرحمن الرحيم
امکان عطف توضیحی در عبارات معصوم علیه السلام
استعمال لفظ در اکثر از یک معنا و مراعات نظر جلیل عرفی و مراعات نظر دقیق در لغات توسط معصوم علیه السلام
تفاوت واژه‌های «فهم»، «وهم» و «ذهن»
سه روش در دست­یابی به‌معنای لغوی مراد معصوم علیه السلام
الف) به‌دست‌آوردن تعابیر کلیدی در سایر روایات
ب) بررسی تناسب حکم و موضوع در کلمات معصومین علیهم السلام
رفع اشکال نقل به معنا و تصحیفات نُسخ در طول تحقیق
معنای تعبیر «اکتنه»
تفاوت نسخه­ در تعبیر «تستغرقه»
معنای تعبیر «تستغرقه»
عدم تفاوت معصوم علیه السلام با مردم در استحاله­ی درک خداوند در علم حصولی
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۷-جلسه 112
بسم الله الرحمن الرحيم
شرح فقره­ی « قد يئست من استنباط الإحاطة به طوامح العقول، ونضبت عن الإشارة إليه بالاكتناه بحار العلوم، ورجعت بالصغر عن السمو إلى وصف قدرته لطائف الخصوم»مقدمه
«کنه» به‌معنای غایت و جوهر شیء
میزان عقل، میزان مراتب بهشت در بیان آشیخ غلام­رضای یزدی
بررسی احتمالات در معنای «لطائف الخصوم»
الف) خصوم به‌معنای اوهام
ب)خصوم به‌معنای افکار قوی
ج) خصوم به‌معنای مناظرات علمی مخالفین
د) خصوم به‌معنای بیانات
«ذهن» به‌معنای فهم تیز و دقیق
«تمثل» به‌معنای تبلور
دو وجه در «رجع بالصِغَر» و «رجع بالصُغر»
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۷-جلسه 113
بسم الله الرحمن الرحيم
خلاصه­ی معارف در سه تعبیر معصوم علیه السلام
غرر روایات در ابتدا و انتهای برخی از کتب روایی
معرفت توحید، اولین علامت شیعه نزد اهل البیت علیهم‌السلام
نفی توصیف، تخاطب خداوند متعال و بعد توصیف مخلصین
سیر تبیین واحدیت خدای متعال در کلاس
فراتربودنِ معنای واحدیت خداوند متعال در روایات، از معنای کلاسی
وحدت غیر عددی متناسب با خداوند متعال و تصویر وحدت غیر عددی در بسیاری از امور
وحدت غیر عددی طبایع صرفه
وحدت غیر عددی اعداد
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۷-جلسه 114
بسم الله الرحمن الرحيم
ادامه­ی شرح فقره­ی «واحد لا من عدد ، ودائم لا بأمد ، وقائم لا بعمد»1دو تفسیر مرحوم علامه­ی مجلسی در «واحد لا من عدد»
تباین و محدودیت، قوام عدد؛ محدود نبودن خداوند متعال و فراتر بودن او از عدّ
طبایع صرف، مثل اعلی برای واحدیت غیر عددی خداوند متعال
بینونت صفتی خالق و مخلوق
تصویر صرف الطبیعه و تباین طبایع
نقد قاعده بسیط الحقیقه
الف) عدم محدودیت، قوام قاعده­ی «بسیط الحقیقه، کل الاشیاء» در فلسفه
تقدم خداوند متعال بر عدم تناهی و تناهی
قوام عدّ بر محدودیت و تفسیر «وَلَا خَمْسَةٍ إِلَّا هُوَ سَادِسُهُمْ»
جمع‌بندی
دو بیان در تفسیر «واحد لا بالعدد»؛ انعزال و محدودیت قوام عدّ، مسانخت قوام عدّ
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۷-جلسه 115
بسم اللّه الرحمن الرحيم
ورجعت بالصغر عن السمو إلى وصف قدرته لطائف الخصوم
خصوم، به معنای بیانات علمی
واحد لا من عدد
الف) لاثانی له من جنسه، بیان علامه مجلسی
ب) کفایت تمایز در عملیة العدّ و عدم نیاز به وحدت
د) تفاوت قاعده­ی «صرف الشیء لایتثی» و تعبیر «صرف الشیء لاثانی له»
ه) نقدی بر قاعده­ی «بسیط الحقیقة کل الاشیاء»
و) محدودیت، قوام عدّ
ز) محدوده­ی لا یتثنی بودن صرف الطبیعة و معدود بودن آن، نسبت به بیرون خود
ح) مسبوقیت ذات الهی نسبت به اشیاء، حتی استحاله­ی اجتماع نقیضین
تعبیر اعجازی امیرالمؤمنین علیه السلام در «کُلُّ مُسَمًّی بِالْوَحْدَهِ غَیْرَهُ قَلِیلٌ»
عدم تبیین استحاله­ی تناقض، در قاعده­ی بسیط الحقیقة کل الاشیاء
مسبوقیت ذات الهی نسبت به حیثیت تشأن
ورجعت بالصغر عن السمو إلى وصف قدرته لطائف الخصوم
خصوم، به معنای بیانات علمی
واحد لا من عدد
الف) لاثانی له من جنسه، بیان علامه مجلسی
ب) کفایت تمایز در عملیة العدّ و عدم نیاز به وحدت
ج) محو طرحی و عدم قابلیت طرح اشیاء در هویت غیبی الهی و نفی وحدت عددی از خداوند
د) تفاوت قاعده «صرف الشیء لایتثی» و تعبیر «صرف الشیء لاثانی له»
ه) نقدی بر قاعده «بسیط الحقیقه کل الاشیاء»
و) محدودیت، قوام عدّ
ز) محدوده لایتثنی بودن صرف الطبیعه و معدود بودن آن نسبت به بیرون خود
ح) مسبوقیت ذات الهی نسبت به اشیاء حتی استحاله اجتماع نقیضین
تعبیر اعجازی امیرالمؤمنین ع در «کُلُّ مُسَمًّی بِالْوَحْدَهِ غَیْرَهُ قَلِیلٌ»
عدم تبیین استحاله تناقض در قاعده بسیط الحقیقه کل الاشیاء
مسبوقیت ذات الهی نسبت به حیثیت تشأن
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۷-جلسه 116
بسم اللّه الرحمن الرحيم
بررسی دو تعبیر «واحد لا من عدد» و «لک یا الهی وحدانیة العدد»
معنای سید علی خان از «لک یا الهی وحدانیة العدد»؛ نفی تکثر از ذات در مقابل تکثر مخلوقات
قول ملاصدرا در عبارت «لک یا الهی وحدانیه العدد»؛ الواحد یفعل بتکرره العدد
معنای ملاصالح مازندرانی از «لک یا الهی وحدانیة العدد»؛ «لام ملکیت»
معنای علامه­ی شعرانی از تعبیر «لک یا الهی وحدانیة العدد»؛ لام ملکیت و سکوت کیفیت وحدت ذات الهی
معنای مختار در تعبیر «لک یا الهی وحدانیة العدد»؛ لام ملکیت و نفی وحدت عددی از ذات به جهت سبقت ذات بر آن
سبقت ذات الهی بر طبایع، وجود و حتی استحاله­ی تناقض
کَمَالُ الإِخلَاصِ لَهُ نفَی ُ الصّفَاتِ عَنهُ
سبقت ذات از اسم عزیز؛ «و كان عزيزا ولا عزّ لأنّه كان قبل عزّه»
معارف روایی، منبعی برای رد آتئیست­ها
بررسی احتمال کلمه­ی «عُدَد» در تعبیر «لک یا الهی وحدانیه العُدد»
بررسی دو تعبیر «واحد لا من عدد» و «لک یا الهی وحدانیة العدد»
معنای سید علی خان از «لک یا الهی وحدانیه العدد»؛ نفی تکثر از ذات در مقابل تکثر مخلوقات
قول صدرا در عبارت «لک یا الهی وحدانیه العدد»؛ الواحد یفعل بتکرره العدد
معنای ملاصالح مازندرانی از «لک یا الهی وحدانیه العدد»؛ لام ملکیت
معنای علامه شعرانی از تعبیر «لک یا الهی وحدانیه العدد»؛ لام ملکیت و سکوت کیفیت وحدت ذات الهی
معنای مختار در تعبیر «لک یا الهی وحدانیه العدد»؛ لام ملکیت و نفی وحدت عددی از ذات به جهت سبقت ذات بر آن
سبقت ذات الهی بر طبایع، وجود و حتی استحاله تناقض
کَمَالُ الإِخلَاصِ لَهُ نفَی ُ الصّفَاتِ عَنهُ
سبقت ذات از اسم عزیز؛ «و كان عزيزا ولا عز لأنه كان قبل عزه»
معارف روائی منبعی برای رد آتئیست ها
بررسی احتمال کلمه «عُدَد» در تعبیر «لک یا الهی وحدانیه العُدد»
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۷-جلسه 117
بسم الله الرحمن الرحيم
احتمال قرائت «عُدد» در تعبیر «لک یا الهی وحدانیة العدد» در دعای صحیفه­ی سجادیه
«ودائم لا بأمد»
دو معنای «أمد» در کلام علامه­ی مجلسی؛ غایت، فرا زمانی
استعمال «أمد» در معنای فاصله­ی زمانی
تصرم زمانی مغایر با دوام الهی
ازلیت الهی مغایر با محدودیت و بینونت
«و قائم لا بعمد»
«رَفَعَ ٱلسَّمَوَتِ بِغَيرِ عَمَد تَرَونَهَا»؛ ستون غیر مرئی یا آسمانی بی­ستون؟
احتمال تطبیق آیه­ی «فِي عَمَد مُّمَدَّدَةِ» بر عمر انسان
«وَإِذَا ٱلأَرضُ مُدَّت»؛ امتداد زمین در قیامت از اول خلقت تا آخر
اشتراک معنایی «عَمَد» و «أمد» در اشتقاق کبیر
«ع» معنای شدیدتر همزه
«أمد» امتداد زمانی متصرم و سست، «عمد» امتداد مستحکم
نفی دوام زمانی و قیام زمانی در فقره­ی «دائم لا بامد و قائم لا بعمد»
ثبات زمان، عامل جلوه قیامتی زمان در «عمد»
سرمدیت خداوند متعال
کتاب «الفین» علامه­ی حلی
احتمال کلمه «عُدد» در تعبیر «لک یا الهی وحدانیة العدد» در دعای صحیفه سجادیه
«ودائم لا بأمد»
دو معنای «امد» در کلام علامه مجلسی؛ غایت، فرا زمانی
استعمال «امد» در معنای فاصله زمانی
تصرم زمانی مغایر با دوام الهی
ازلیت الهی مغایر با محدودیت و بینونت
«و قائم لا بعمد»
«رَفَعَ ٱلسَّمَوَتِ بِغَيرِ عَمَد تَرَونَهَا»؛ ستون غیر مرئی یا آسمانی بی ستون؟
احتمال تطبیق آیه «فِي عَمَد مُّمَدَّدَةِ» بر عمر انسان
«وَإِذَا ٱلأَرضُ مُدَّت»؛ امتداد زمین در قیامت از اول خلقت تا آخر
اشتراک معنایی «عَمَد» و «أمد» در اشتقاق کبیر
«ع» معنای شدیدتر همزه
«أمد» امتداد زمانی متصرم و سست، «عمد» امتداد مستحکم
نفی دوام زمانی و قیام زمانی در فقره «دائم لابامد و قائم لابعمد»
ثبات زمان، عامل جلوه قیامتی زمان در «عمد»
سرمدیت خداوند متعال
کتاب الفین علامه حلی
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۷-جلسه 118
بسم اللّه الرحمن الرحيم
مسبوقیت ذات الهی نسبت به تجرد عقلی، تجرد مثالی و عالم ماده
احتمال مرجوح در معنای فقره؛
نفی فردِ جنس بودن از خداوند متعال
معنای راجح؛ نفی جنس از خداوند متعال
سه عالم تجرد عقلی، تجرد مثالی و ماده
شدت معنای عین از همزه در ماده­ی لغوی واحدة
شدت شباهت در حرف «حاء» نسبت به «هاء» در ماده­ی «شبح» و «شبه»
تناسب معنای جنس منطقی با جنس لغوی
«جنس» به‌معنای مشابهت و «نوع» به‌معنای مباینت
علو خداوند متعال از مجردات عقلیه، مجردات برزخیه و ماده
«ایّن الاینونیة»
ليس بجنس فتعادله الأجناس ، ولا بشبح فتضارعه الأشباح ، ولا كالأشياء فتقع عليه الصفات
مسبوقیت ذات الهی نسبت به تجرد عقلی، تجرد مثالی و عالم ماده
احتمال مرجوح در معنای فقره؛ نفی فردِ جنس بودن از خداوند
معنای راجح؛ نفی جنس از خداوند
سه عالم تجرد عقلی، تجرد مثالی و ماده
شدت معنای عین از همزه در ماده لغوی واحده
شدت شباهت در حرف حاء نسبت به هاء در ماده «شبح» و «شبه»
تناسب معنای جنس منطقی با جنس لغوی
«جنس» به‌معنای مشابهت و «نوع» به‌معنای مباینت
علو خداوند از مجردات عقلیه، مجردات برزخیه و ماده
«ایّن الاینونیة»
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۷-جلسه 119
بسم الله الرحمن الرحیم
«لیس بجنس أی ذا جنس» در کلام علامه­ی مجلسی
نقد استظهار علامه­ی مجلسی رحمه الله
«فَطَرَ أَجْناسَ البَدائِعِ» در دعای عرفه
ظهور مسبوق به سابقه و عدم آن، تفاوت ماده­ی «بدأ» و «بدع»
انعکاس ثلث مصادر بحارالانوار در بحار
نفی نظام معرفتی حکمی فلسفی از ذات الهی در سه فقره خطبه
ادبیات خاص اهل البیت علیهم السلام در سبقت ذات الهی بر همه­ی امور
لزوم بازنویسی قواعد کلاسی و بازتاب معارف روایی
تنافی فقره­ی «بتجهیره الجواهر» با قاعده­ی «ذاتی الشیء لایعلل»
معرفت به خداوند متعال، علت علم حضوری به نفس؛
«تعرفه وتعلم علمه وتعرف نفسك به»
سه مؤلفه­ی «عادل، معادل و ما عُدل به» در کلمه­ی «عادل»
واژگان «مضارعة»، «شبح» و «عادل» از دیدگاه فقه اللغة
ليس بجنس فتعادله الأجناس ولا بشبح فتضارعه الأشباح ، ولا كالأشياء فتقع عليه الصفات
«لیس بجنس ای ذا جنس» در کلام علامه مجلسی
نقد استظهار علامه مجلسی
«فَطَرَ أَجْناسَ البَدائِعِ» در دعای عرفه
ظهور مسبوق به سابقه و عدم آن، تفاوت ماده «بدأ» و «بدع»
انعکاس ثلث مصادر بحارالانوار در بحار
نفی نظام معرفتی حکمی فلسفی از ذات الهی در سه فقره خطبه
ادبیات خاص اهل البیت ع در سبقت ذات الهی بر همه امور
لزوم بازنویسی قواعد کلاسی و بازتاب معارف روائی
تنافی فقره «بتجهیره الجواهر» با قاعده «ذاتی الشیء لایعلل»
معرفت به خدا علت علم حضوری به نفس؛ «تعرفه وتعلم علمه وتعرف نفسك به»
سه مؤلفه «عادل، معادل و ما عُدل به» در کلمه «عادل»
فقه اللغه کلمات «مضارعه»، «شبح» و «عادل»
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۷-جلسه 120
بسم الله الرحمن الرحیم
منبر اجباری ابوبکر در روز اول خلافت!
مسبوقیت ذات الهی از عوالم تجرد و ماده؛
«ليس بجنس فتعادله الأجناس ...»
«قد ضلّت العقول في أمواج تيار إدراكه …»
وجه تغییر فقرات سه­گانه خطبه، به فقرات چهارگانه
الفاظ مستعمل در تفکر پیرامون خداوند متعال
تعطیلی عقل در کشتی چهارموجه و ظهور ادراک حضوری خداوند متعال
تأثیر بالاتر نماز در ادراک حضوری خداوند متعال، نسبت به کشتی چهارموجه
اذعان حضوری پیرمرد کمونیست به وجود خداوند متعال
عدم انعکاس واژه­ی قلب در فلسفه
تفاوت سنخ ادراکات حضوری قلب و ادراکات عقل
عدم تزاحم حیثیات متعدده­ی نفس الامریه با وجود واحد
ظهور قلب مدرک در قلب صنوبری
بیان علامه­ی طباطبایی پیرامون کلمه­ی «قلب»
منبر اجباری ابوبکر در روز اول خلافت!
مسبوقیت ذات الهی از عوالم تجرد و ماده؛ «ليس بجنس فتعادله الأجناس..»
«قد ضلت العقول في أمواج تيار إدراكه…»
وجه تغییر فقرات سه گانه خطبه به فقرات چهارگانه
الفاظ مستعمل در تفکر پیرامون خداوند
تعطیلی عقل در کشتی چهارموجه و ظهور ادراک حضوری خداوند
تأثیر بالاتر نماز در ادراک حضوری خداوند نسبت به کشتی چهارموجه
اذعان حضوری پیرمرد کمونیست به وجود خداوند
عدم انعکاس واژه قلب در فلسفه
تفاوت سنخ ادراکات حضوری قلب و ادراکات عقل
عدم تزاحم حیثیات متعدده نفس الامریه با وجود واحد
ظهور قلب مدرک در قلب صنوبری
بیان علامه طباطبایی پیرامون کلمه «قلب»
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۷-جلسه 121
بررسی لغوی واژه­ی «تیار»
سیر تطور دانش لغت­شناسی با نگاه به روش کار چند تن از علمای لغت­شناس
کتاب المقاییس و وجه امتیاز آن نسبت به برخی کتاب­های دیگر
تثبیت ماده­ی سه حرفی، نقص کار ابن­جنی در اشتقاق کبیر
کتاب دراسات فی فقه اللغة تالیف صبحی صالح
معرفی کتاب المعجم الاشتقاقی الموصل
بررسی شیوه­ی کاری آقای حسن جبل در کتاب المعجم الاشتقاقی الموصل
نادیده گرفتن سه حرف «واو»، «الف»، «یاء» در المعجم الاشتقاقی الموصل
تثبیت معنای حرف اول و دوم و تثلیث آن‌ها با حرف سوم، نقص کار حسن جبل
واژه­ی «ضلّ» از دیدگاه فقه اللغة
الف) الضاد تعبر عن کثافة و اللام عن امتداد
ب) تبیین تعبیر «الفصل المعجمی» در بیان حسن جبل
نقد دیدگاه حسن جبل درباره­ی معنای ضلّ
تفاوت تعبیر معنای محوری در معجم اشتقاقی با مبنای روح معنا
ج) وجود معنای حرکت در ماده «ضلّ» با تکیه بر معنای امتداد در «لام»
نقش ترتیب حروف در ماده «بثّ» و «ثبّ»
د) معنای مختار در «ضلّ»؛ ضاد تشتت و لام حرکت و تداوم
عدم توجه به معنای حرکات، نقص کار حسن جبل
قد ضلت العقول في أمواج تيار إدراكه
معرفی کتاب المقاییس و اشتقاق کبیر
تثبیت ماده سه حرفی، نقص کار ابن جنی در اشتقاق کبیر
کتاب دراسات فی الفقه اللغه صبحی صالح
معرفی کتاب المعجم الاشتقاقی الموصل
جمع بین استعمال عرب و نحوه تلفظ حروف در کتاب المعجم الاشتقاقی الموصل
نادیده گرفتن سه حرف «واو»، «الف»، «یاء» در المعجم الاشتقاقی الموصل
تثبیت معنای حرف اول و دوم و تثلیث آن‌ها با حرف سوم، نقص کار حسن جبل
فقه اللغه کلمه «ضلّ»
الف) الضاد تعبر عن کثافة و اللام عن امتداد
ب) تبیین تعبیر «الفصل المعجمی» در بیان حسن جبل
اهمیت ترتیب حروف در معنا، تفاوت کار حسن جبل و ابن جنی
بررسی ماده «لزّ» و «زلّ»
ج) اشکال به‌معنای حسن جبل در «ضلّ»
تفاوت تعبیر معنای محوری در معجم اشتقاقی با مبنای روح معنا
د) وجود معنای حرکت در ماده «ضلّ» با تکیه بر معنای امتداد در «لام»
نقش ترتیب حروف در ماده «بثّ» و «ثبّ»
ه) معنای مختار در «ضلّ»؛ ضاد تشتت و لام حرکت و تداوم
عدم توجه به معنای حرکات، نقص کار حسن جبل
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۷-جلسه 122
تعبیر «ضلت العقول» در دو روایت؛ ادراک خداوند و ادراک مقام امام علیه السلام
«ضلت العقول» به‌معنای راه گم کردن عقل
«تیار» به‌معنای گرداب یا موج عظیم
تفکر و تعمق صحیح در ذات و اسمای الهی، مقدمه‌ای برای سلوک
مدح و ذم در روایت «اقوام متعمقون»
قد ضلت العقول في أمواج تيار إدراكه
تعبیر «ضلت العقول» در دو روایت؛ ادراک خداوند و ادراک مقام امام ع
«ضلت العقول» به‌معنای راه گم کردن عقل
«تیار» به‌معنای گرداب یا موج عظیم
تفکر و تعمق صحیح در ذات و اسماء الهی مقدمه‌ای برای سلوک
مدح و ذم در روایت «اقوام متعمقون»
تعمق در مسیر آیات و روایات، تفکر و تعمق ممدوح
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۷-جلسه 123
وجود اختیار غیر استکمالی در بهشت
شرح فقرۀ «وتحيرت الأوهام عن إحاطة ذكر أزليته»
تحیر در مقابل احاطه
وهم، مرتبۀ نازلۀ عقل
نفی عقل عملی در حدیث «تلک النکراء»
ادراک احاطی در وهم و ادراک فنائی در عقل
فنای نفس در واقعیت استحاله اجتماع نقیضین
اضافۀ اشراقی مدرکات نفس و فنای قدسی نفس
تشکیک در فنای قدسی نفس و مسألۀ عصمت
النمل الصغار تتوهم أن لله تعالى زبانتين
انواع ادراکات اشراقی نفس؛ تدوین ریاضیات
«ذکر ازلیته»؛ درک ازلیته
و حصرت الأفهام عن استشعار وصف قدرته
«حصر» و «حسر» به‌معنای تعب و واماندگی
حسرت روحی، لازمۀ معنای خستگی و واماندگی
واماندگی و حسرت روحی ناشی از مرور حافظه در عامل هواپیماربایی
قضیۀ شنیدن حکم اعدام و مرور حافظه توسط زندانی
غفلت، ریشه ندیدن حقائق و یوم الحسره
شدت صوت در سین و صاد، عامل شدت معنا در «حصر» و «حسر»
«استشعار» به معنای طلب شعور و درک
وجود اختیار غیر استکمالی در بهشت
وتحيرت الأوهام عن إحاطة ذكر أزليته
تحیر در مقابل احاطه
وهم، مرتبه نازله عقل
نفی عقل عملی در حدیث «تلک النکراء»
ادراک احاطی در وهم و ادراک فنائی در عقل
فناء نفس در واقعیت استحاله اجتماع نقیضین
اضافه اشراقی مدرکات نفس و فناء قدسی نفس
تشکیک در فناء قدسی نفس و مسأله عصمت
النمل الصغار تتوهم أن لله تعالى زبانتين
انواع ادراکات اشراقی نفس؛ تدوین ریاضیات
«ذکر ازلیته»؛ درک ازلیته
و حصرت الأفهام عن استشعار وصف قدرته
«حصر» و «حسر» به‌معنای تعب و واماندگی
حسرت روحی لازمه معنای خستگی و واماندگی
واماندگی و حسرت روحی ناشی از مرور حافظه در عامل هواپیماربایی
قضیه شنیدن حکم اعدام و مرور حافظه توسط زندانی
غفلت، ریشه ندیدن حقائق و یوم الحسره
شدت صوت در سین و صاد، عامل شدت معنا در «حصر» و «حسر»
«استشعار» به معنای طلب شعور و درک
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۷-جلسه 124
وغرقت الأذهان في لجج أفلاك ملكوته
فلك البحر: موجه المستدير المتردّد
کاف به‌معنای استداره
«لجة» به‌معنای تموج
ادله نفی معنای «بحر عمیق» از کلمه «لجة» در التحقیق
«لجج افلاک»؛ تداخل موج‌های ناشیء از افلاک
«يَغشَىهُ موج من فوقه موج»
« غرقت الاذهان فی لجج افلاک ملکوته»؛ اضطراب افکار در امواج و افلاک بحر ملکوت
«ملکوت» به‌معنای نهایت و مبالغه در ملک و قدرت
دلالت پسوند «وت» بر مبالغه
ریشه مشترک زبان‌ها و فهم معنا
دلالت پسوند «وس» بر مبالغه
معنای تاء، نهایت و قطع
معنای سین، اعتدال و مغز و جوهره شیء
تطبیق معنای سین بر کلمه «قاموس»
شواهد روائی تشویق معصومین علیهم‌السلام به اشتقاق اکبر
« لِأَنَّهُ یَمِیرُهُمْ الْعِلْمَ»
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۷-جلسه 125
مُقْتَدِرٌ بِالْآلَاءِ وَ مُمْتَنِعٌ بِالْكِبْرِيَاءِ وَ مُتَمَلِّكٌ عَلَى الْأَشْيَاءِ فَلادهر یخلقه
لزوم جمع‌آوری تعلیل ها، کبریات کلی و تفریع ها در روایات
«مُقْتَدِرٌ بِالْآلَاءِ»؛ مقتدرٌ باستعانة الآلاء
الصاق، معنای حرف باء
آلاء، نعمت متوالی
پیامد و استمرار، معنای حرف لام
خشونت و ناسازگاری، معنای حرف قاف
اشتباه مجمع البحرین در اتحاد کلمه «يُؤْلُونَ» از ماده «الو» با ماده «ألی»
تفاوت کلمه «إلّ» و «ذمة» در کتاب التحقیق
انعکاس معانی هیئات و الفباء در لغات مختلف در فهرست کتاب دست‌نویس التحقیق
نفی استثناء منقطع در کتاب التحقیق
دو اصل متفاوت «الو» و «الی» در التحقیق و مقاییس
حفظ نظم؛ پاسخ التحقیق به اشکال آلاء بودن جهنم در سوره الرحمن
جهنم جزء تتالی نعمت‌ها در مسیر رسیدن به بهشت
انحصار فهم برخی از آیات قرآن در صاحبان اشاره
تعبیر کلیدی «الدنیا فی الآخرة و الآخرة محیطة بالدنیا» در فهم روایات
حَقَّقَتِ الْقِیَامَهُ عَلَیْهِمْ عِدَاتِهَا
أَسْفَرَتِ السَّاعَهُ عَنْ وَجْهِهَا
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۷-جلسه 126
مُقْتَدِرٌ بِالْآلَاءِ وَ مُمْتَنِعٌ بِالْكِبْرِيَاءِ وَ مُتَمَلِّكٌ عَلَى الْأَشْيَاءِ فَلادهر یخلقه
مقدمه: بررسی تفریع در «فلادهر یخلقه»
ممتنع بالکبریاء
متملّک ای الملک قهراً
مطاوعه و درصدد ماده برآمدن معنای تفعّل
فَلا دهر یخلقه
احتمال تصحیف «یخلفه» به «یخلقه»
بررسی معنای کلمه «خلق»
مقاییس: «خلق» به‌معنای «تقدیر» و «ملاسة»
معنای تدریج در لغت «خلق»
المعجم الاشتقاقی: تخلخل معنای حرف خاء
«فلادهر یخلقه» مسبوقیت خداوند نسبت به زمان
استفاده معنای تدریج در کلمه «خلق» از آیه «أَلَا لَهُ ٱلخَلقُ وَٱلأَمرُ»
معنای موهوم بودن زمان
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۷-جلسه 127
مُمْتَنِعٌ بِالْكِبْرِيَاءِ وَ مُتَمَلِّكٌ عَلَى الْأَشْيَاءِ فَلادهر یخلقه
کبریاء؛ عزت و بزرگی غیر قابل جدایی
«مُمْتَنِعٌ بِالْكِبْرِيَاءِ»؛ مسبوق بودن خداوند به زمان و مکان و مفاهیم
مسبوقیت خداوند بر اصل حیثیت
نفی قاعده الواحد به نفی مسبوقیت خداوند از حیثیات
«إِذا لّابتَغَواْ إِلَى ذِي العَرشِ سَبِيلا»؛ انکار خداوند به خداوند
«کمال الاخلاص نفی الصفات عنه»؛ الذات ینبوع الکمالات
دون العرش بودن خدای حکمت و فلسفه
اتحاد صفات با ذات و عدم اتحاد ذات با صفات
معدّ بودن مباحث فلسفی برای فهم معارف روایات
وراء بودن واقعیت از مطالب ابن‌سینا در مکاشفه و سؤال از ابن سینا
موطن صفات در دون العرش
فَإِنَّ قَوْماً تَكَلَّمُوا فِيمَا فَوْقَ اَلْعَرْشِ فَتَاهَتْ عُقُولُهُمْ
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۷-جلسه 128
مُقْتَدِرٌ بِالْآلَاءِ وَ مُمْتَنِعٌ بِالْكِبْرِيَاءِ وَ مُتَمَلِّكٌ عَلَى الْأَشْيَاءِ فَلادهر یخلقه
«فلادهر یخلقه»؛ فرازمانی بودن خداوند
امکان ثبوتی قصد دو کلمه «یُخلق» و «یَخلق» توسط امام ع
مدح کتاب شرح توحید صدوق قاضی سعید
تبیین سه واژه زمان، دهر و سرمد و مقابله آن‌ها با عالم ماده، برزخ و عقل
نوآوری قاضی سعید در مسبوقیت خداوند از اوعیة ثلاثه زمان و دهر و سرمد
فرا رابطه بودن خداوند و نفی نسبت از او
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۷-جلسه 129
نگارش بحارالانوار بعد از وافی فیض و محوریت آن بر غیر کتب اربعه
تفاوت سبک تحدیث علامه مجلسی و فیض کاشانی و مکمل بودن آن‌ها
مسبوقیت ذات الهی به وعاء سرمد در کلام قاضی سعید قمی
«اسم الله غیر الله» و مسبوقیت ذات الهی به اسماء و صفات
مسبوقیت ذات الهی از اوصاف در کلام قاضی سعید قمی
نحوه توصیف حق
مقدمات استدلال قاضی سعید بر مسبوقیت ذات الهی از اسماء و صفات
عینیت صفات با ذات، و عدم عینیت ذات با صفات در کلام علامه طباطبایی
مسبوقیت ذات الهی از نسب و روابط نفس الامریه
تمثیل مسبوقیت ذات از اسماء و صفات به ینبوع
جواز نفی کمال متقابلی از خداوند و عدم تلازم آن با اثبات نقص
مسبوقیت ذات الهی از احدیت ذات و احدیت صفات و واحدیت صفات
جگر سالکین برای این مقام ذات کباب است!
ضمیر «هو» برای اشاره به هویت غیبیه ذات الهی
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۷-جلسه 130
مقتدر بالآلاء وممتنع بالكبرياء ومتملك على الأشياء فلا دهر يخلقه ولا وصف يحيط به
خلاصه
فضیلت علمی قاضی سعید قمی
مسبوقیت خداوند نسبت به وعاء سرمد در کلام قاضی سعید قمی
مسبوقیت خداوند نسبت به اوصاف در کلام قاضی سعید قمی
وجود و اوصاف اشاری خداوند به جهت مسبوقیت خداوند متعال از اوصاف
نقد مبنای اشتراک لفظی و معنوی وجود
نفی تشبیه و تعطیل، در مبنای وجود و اوصاف اشاری خداوند
مبدایت مطلقه خداوند و مسبوقیت او از عالم نفس الامر
رتبه‌بندی روایات توحیدی؛ هو علم لا جهل فيه
خلو مبنای اشاره از توصیف
مدرکات شهودی و غیر مقابلی ذهن
نظم غیر مقابلی
نظم مقابلی پلی برای رسیدن به نظم غیر مقابلی
جهل انسان به روابط، عامل بی نظمی انگاری
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۷-جلسه 131
تفاوت نیابت معتزله با مبنای مسبوقیت ذات از صفات
یخچال قاضی، یادگار قاضی سعید قمی
مخالفت قاضی سعید با صدرا در عینیت صفات با ذات
نقد دیدگاه اشتراک معنوی و لفظی وجود و طرح دیدگاه وجود اشاری
اشکال تشبیه در اشتراک معنوی و اشکال تعطیل در اشتراک لفظی
تقابل کم‌تر، معیار بداهت در مفاهیم
نحوه ادراک مفهوم عدم
تبیین علم حصولی در دستگاه مفاهیم مضیق مقابلی
اولویت گزینی مفاهیم در ترفند ذهن در عملیات اشاره به مفاهیم شهودی غیر مقابلی
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۷-جلسه 132
خلاصه
عدم جواز اطلاق واجب الوجود به خداوند در کلام قاضی سعید قمی
اعتراض محشی مجهول بر قاضی سعید
لزوم فاصله نگرفتن از ارتکاز الهیین در بحث علمی
ماهیته انیته
تصحیح اطلاق واجب الوجود به خداوند در مبنای وجود اشاری
تقدم شناخت ذهن و منطق آن بر تفلسف و حکمت؛ عملیة الاشاره
تمایز اولویت در مبنای وجود اشاری با اشتراک معنوی وجود و فرار از اشکال تشبیه
وجه اولویت مفهوم وجود برای اشاره
اشاره و اولویت در صفات خداوند و نفی تشبیه
نقد مبنای تعریف علم خداوند به خلو او از علم امکانی
«لاوجود الصفه» نقطه سنگین کلام امام
«لم تمثل فتکون موجودا»؛ نفی وجود صفتی از خداوند
مراتب کسب معارف و عدم تداخل آن‌ها
فوق بی‌نهایت بودن خداوند در کلام علامه طباطبایی
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۸-جلسه 133
بسم الله الرحمن الرحيم
نفی احوال وجودیة از خدای متعال در بیان قاضی سعید قمی
نفی محاط شدن به وعاء، از خداوند
تفسیر «آلاء» به واسطه­ی فیض در بیان قاضی سعید
مثال به ماده و صورت، جوهر و عرض در وساطت فیض
مثال نور خورشید و آیینه­ی رافع ظلمت چاه
نظام ذاتی یا احسن و مسأله­ی قدرت الهی و وسائط فیض
«اقتداره علی الاشیاء»؛ نهایت ظهور قدرت خداوند با وسائط
روایت «اَلْأَلِفُ آلاَءُ اَللَّهِ» و احتمال معنای وسائط فیض در «آلاء»
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۸-جلسه 134
بسم الله الرحمن الرحيم
بیانی در بازگشت صفت جلالی «قهّار» به صفت جمالی
تناسب کلمه­ی «آلاء» با وسائط فیض در کلام قاضی سعید قمی
الف) لحاظ توالی و توارد در معنای «آلاء»
ب) تناسب معنای وسائط فیض با کلمه­ی «آلاء»
طولیت و عرضیت، تفاوت بین دو کلمه­ی «اسباب» و «آلاء»
لحاظ تتابع و طولیت در کلمه­ی «آلاء»، دلیلی بر عدم رواج استعمال مفرد این کلمه
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۸-جلسه 135
بیان وجه تفریع فاء در فقره­ی «فلا دهر يخلقه ولا وصف يحيط به»
فراتر بودن خداوند از موطن وجود و موطن علم حضوری عقل به طبایع
توصیف عباد مخلَص
تعبیر «النعوت لا تلیق به الا بالله» و مسأله­ی نفی تشبیه
نعوت ذات منشأ نعوت مقابلی مادون العرش
نسخه‌های مختلف در فقره­ی «قد خضعت له ثوابت الصعاب ... و اذعنت رواصن الاسباب»
الف) «ثوابت الصعاب»؛ کوه‌های سرسخت
ب) «الرقاب الصعاب»؛ گردنِ گردن­کشان
ج) «رواتب الصعاب»
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۸-جلسه 136
بسم الله الرحمن الرحيم
ترجیح نسخه­ی «ثوابت» در تعبیر «قد خضعت له ثوابت الصعاب»
«خضعت له ثوابت و اذعنت له رواصن»؛ خضوع عالم ملک و اذعان و معرفت عالم عقول
«ثوابت» عالم افراد الطبایع و «رواصن» عالم طبایع و نفوس ذو معرفت
فهم سریع معنای تکثر در «ثاء» و معنای قطع در «تاء» با دیدن کلمات مختلف
معنای تجمیع در «باء»
بررسی کلمات ثنائی بهترین راه برای فهم معانی حروف
«ثوابت فی تخومها» به‌معنای فرد طبیعت در تمام مراحل خود
تحلیلی از حرکت؛ امکان تقسیم یک وجود سیال به دو وجود و تنافی آن با یک وجود بودن آن
خضوع تخوم ثوابت و تکوین در مقابل خداوند
خضوع وجودات از حیث مقهوریت­شان در مقابل خداوند و معرفت آن‌ها از حیث ذو نفس بودن­شان
عدم حیثیت مقهوریت در طبایع به جهت خلقی نبودن آن‌ها
اتحاد عاقل به معقول، نشان­دهنده­ی عاقل بودنِ معقول
نفس الامریت استحاله­ی اجتماع نقیضین و تصویر عاقل بودنِ آن حقیقت
تفریع تعبیر «مستشهد» بر تقسیم ثوابت و رواصن
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۸-جلسه 137
بسم الله الرحمن الرحيم
توحید صدوق تنها منبع خطبه­ی بیست و ششم
انعکاس اکثر روایات کافی در توحید صدوق دون العکس
انعکاس خطبه­ی بیست و ششم در دو موضع از بحارالانوار
دو احتمال در تعبیر «کلیة الاجناس» در بیان علامه­ی مجلسی
الف) کلیت به‌معنای جمیع
ضرورت فکر روی ثابتات منطقی مانند سور
ثابتات منطقی عملکرد و کارکرد خود ذهن هستند و واقعیت خارجی ندارند
سور قضایا ثابت منطقی‌ای که واقعیت خارجی ندارند
پرفایده­بودن و ظریف­بودن ثوابت منطقی
تاملی در معنای اول؛ ترادف واژه­ی جمیع با کلمه­ی کل؛ مصدر صناعی کلیة دارای مفاد تاکید
مصدر صناعی: تجرید کلمه از معنای اشاری موصوف و اشراب معنای وصفی
ب) «کلیة الاجناس» به معنای تجرید وصف کلیت از اجناس و استشهاد به آن در ربوبیت
معنای سوم در «کلیة الاجناس»
«الاجناس» به‌معنای انواع
نحوه­ی استشهاد به وجه اول و دوم در معنای «کلیة الاجناس» در ربوبیت خداوند
نسخه­ی دیگر از فقره­ی: «باختلاف کلیة الاجناس»
نحوه­ی دلالت اختلاف حقائق بر ربوبیت الهی
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۸-جلسه 138
بسم الله الرحمن الرحيم
مقدمه
بررسی احتمال سوم در معنای «کلیة الاجناس» به قرینه­ی مقابلاتش
ظهور تعبیر «فطور الاجناس» در فرد الطبیعة
سه شأن ماهوی، موجود شدن و زوال، معنای کلیت اجناس
امکان معنای عرفی در عجز
مجموع سه شأن طبیعت، ملحوظ در معنای «کلیة»
نفی کثرت از ذات الهی با اوسعیت واقع از وجود و عدم مقابلی
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۸-جلسه 139
بسم الله الرحمن الرحيم
شرح فقره­ی «لا لها محیص عن ادراکه ایاها»
احاطه­­ی خداوند متعال بر همه­ی طبایع و اجناس
دور هرمونوتیک در استظهار از صدر و ذیل
استحاله­ی استعمال لفظ در اکثر از یک معنا نزد مرحوم اصفهانی
توازن استشهاد به ربوبیت الهی در «کلیة الاجناس» و آیه­ی «کن فیکون»
استعمال کلمه­ی «خلق» در «کن» وجودی و مسبوقیت ثبوتی (خلق اشاری)
استعمال خلق اشاری نسبت به فیض اقدس و ثابتات
توازن تعبیر «کلیة الاجناس» با آیه­ی «و ان من شیء الا عندنا خزائنه …»
نفی ماهیت و نفس الامریت از خداوند متعال
عدم تنافی صرف الشیء بودن ماهیت با محدود بودن آن
صرف الطبیعة لایتثنی بالنسبة الی افراده و یتثنی بالنسبة الی الطبایع الاخری
محدودبودن عامل ارتباط طبایع در بستر نفس الامر و ورای رابطه بودن خداوند
نفی توصیف از خداوند متعال ملازمه­ای با تعطیل ندارد
نفی توصیف از خداوند در علم حصولی و حصول معرفت در اتصال حضوری وجودی
مخاطب در «ایّاک نعبد» هویت غیبیه­ی الهی نیست
تقویم عبادت و معرفت یک­دیگر را
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۸-جلسه 140
بسم الله الرحمن الرحيم
شرح «كفى بإتقان الصنع لها آية»
اشاره­ی امام به ترکیب ارگانیک و عضوی نظام‌
آفرینش در رساله­ی اهلیلجه
برهان نظم طولی و جواب به آتئیست­ها
نظم و مسأله­ی شرّ
برهان نظم طولی و نظم ربّانی
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۸-جلسه 141
بسم الله الرحمن الرحيم
شرح فقره­ی «كفى بإتقان الصنع لها آية»
مباحثی پیرامون فقه اللغه­ی واژه­ی «اتقان»
سخن ابن فارس در ماده­ی «تقن» و معرفی دو اصل در آن
کلمه­ی «اتقان» در صحاح و لسان العرب
آوا و معناشناسی آقای حسن جبل در دو حرف «قاف» و «نون»
«اتقان صنع» در برهان اولی و مقابلیِ نظم
برهان نظم و جهان­های موازی بی­نهایت
نظم غیرمقابلی و بازگشت همه چیز به ذوالعرش
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۸-جلسه 142
بسم الله الرحمن الرحيم
فقه اللغه­ی کلمه­ی «صنع»
نادرستی انتساب صنع، به به حیوانات و جمادات بر اساس دیدگاه مقاییس
فروق اللغویة: صانع برنامه دارد، بر خلاف حیوانات
جلوه­ی «فاعل بالقصد» در نظام هستی
نظم مقابلی و فاعل بالقصد
رفع اصالة الحس در رساله­ی اهلیلجه
کرامتی از آشیخ حسن علی نخودکی
برهان نظم، صدفه، اصل عدم قطعیت
مناظره­ی بور و اینشتین
تحلیلی از بداء
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۸-جلسه 143
بسم الله الرحمن الرحيم
ادامه­ی شرح فقره­ی «كفى بإتقان الصنع لها آية»
فقه اللغه­ی واژه­ی «صنع»؛ مباحثی پیرامون فاعل بالقصد
منظم شدن هر بی نظمی در نظمی فراتر؛ نظم مقابلی و غیر مقابلی
فعالیت آتئیست­ها بسترساز إحکام براهین الهی
علوم شناختی منتهی به اثبات روح می­شود
بی‌نهایت بالفعل پاسخی آسان در مقابل آتئیست­ها
بنوره عاداه الجاهلون
بی‌نهایت در ریاضی
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۸-جلسه 144
بسم الله الرحمن الرحيم
کبریایی خداوند و مسأله­ی معرفت و توحید پروردگار
«اتقان» و «إحکام» در کتاب فروق اللغویة
اتقان، سدّ کردن خلل
إحکام، تحکیم در زمان ایجاد
تفاوت معنایی «صنع» و «صنعت»
«صنع»، حرفه و تخصص قبل از عمل
«صنعت»، نتیجه و محصول نهائی
تصویر تفاوت «اتقان» و «إحکام» در مورد خداوند
راه تشخیص صنعت از صدفه
آثار باستانی و داوکینز
نقد کتاب ژنِ خودخواه
جریان انتخاب طبیعی در بستر فیزیکی و تصویر جهان­های موازی
تفاوت هویتی آفرینش هوشمند و شبه علم
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۸-جلسه 145
بسم الله الرحمن الرحيم
اتقان الصنع و إحکام الصنع، خلق تقدیر و خلق تکوین
صنع، حد فاصلی بین صناعت و صنعت
صُنع، تبلور چه چیزی به شمار می­آید؟
محدوده­ی عملکرد برهان نظم
شبهه­ی بوئینگ 747، تقریری جدید از شبهه­ای قدیمی
خدای ادیان، خدایی شخص­وار نیست
نفی خدای شخص­وار، اولین قدم در پاسخ به شبهه بوئینگ 747
خدای واقعیت­ساز و بازگشت تمام امر به او
اولین قدم در برهان نظم: نمایان­سازی نظم متافیزیک
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۸-جلسه 146
بسم الله الرحمن الرحيم
تسمیه­ی نظم الهی و نظم مقابلی به نظم قار و نظم منظم
وقوع بی­نظمی در بستر نظم قار (نظریه­ی آشوب)
بازگشت همه­ی امر به خداوند، تصویری صحیح از مبدائیت مطلقه در او
تکرار شبهات آتئیستی در طول تاریخ و بازتاب آن در کتاب توحید مفضل
برهان نظم در کتاب توحید مفضل
خلاصه­ی چهار مجلس توحید مفضل: انسان‌شناسی، حیوان­شناسی، جهان­شناسی، پاسخ به شبهات
کرامت حضرت علیه السلام در حق مفضل
مجلس پنجم توحید مفضل
نظم منظَم، عمد و غرض در آن، اساس کتاب توحید مفضل
امکان احتمال صدفه و بی­نظمی در نظم منظم و استحاله­ی آن در نظم قار
دلیل تفاوت آثار باستانی با آثار بادساخته نزد فطرت انسان
الف) آثار باستانی تبلور غایت و غرض است
ب) آثار باستانی و آثار حیوانات تبلور اراده است
اتفاق انسان در وجود اراده در آثار باستانی وحیوانی و اختلاف آن‌ها در آثار خداوند
انس انسان به پدیده‌ها، مانع از فهم وجود اراده­ی خداوند
تجربه­ی شش عدد و ثابت فیزیک و به لرزه افتادن عقیده­ی الحاد
ایجاد برخی بی­نظمی­ها به جهت تذکر و رفع انس به نظم
کشف غرض در مخلوقات خداوند، پاسخی به شبهه­ی هیوم و داوکینز
اغراض و انگیزه، فیزیکی نیستند
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۸-جلسه 147
بسم الله الرحمن الرحيم
عبور از مفاهیم تشبیهی و عروج عقل، مقدمه‌ای در فهم نظم قار
مبدأییت مطلقه­ی خداوند در نظم قار
توصیف اشاری ابزاری برای رفع تشبیه
فوق تجرد بودن روح در منظومه
«يَـأَيُّهَا ٱلنَّاسُ أَنتُمُ ٱلفُقَرَاءُ إِلَى ٱللَّه» در بیان شیخ غلام رضا
عدم مسبوقیت نظم قار به اراده­ی الهی
علم مظهری از فیض اقدس
کمک ریاضی به درک مسایل معارفی
نفس الامریت استحاله­ی تناقض و مسبوقیت خداوند
بیان اعجازی امام علیه السلام در تعبیر «سبق العدمَ وجوده»
«ماجعل الله المشمشة» در کُن ایجادی و «جعل الله المشمشة» در عین ثابته
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۸-جلسه 148
بسم الله الرحمن الرحيم
تأکید امام علیه السلام بر نمایان­سازی نظم، در سه جلسه، برای مفضل
پیچیدگیِ نظم و بی­نظم نمایان شدن آن برای ذهن­های ساده
پیچیدگی نظم هستی و جلوه­ی آن در نظم­های خاص مرتبط با انسان خاص
استخاره­ی منا و رمز خوب آمدن آن، نمونه‌ای از نظم شخصی
ماجرای نامه­ی حاکم و اخبار ولیّ خدا از مفاد آن
فحش نورانی آخوند اردکانی
آگاهی سیدالشهدا علیه السلام به سرّ القدر و ماجرای حرّ
تجرد و عدم جسمانی بودن غرض، انگیزه و علم
وجود غرض و عدم آن، تفاوت آثار باستانی و آثار به جامانده از طوفان
تفاوت سنخ غرض الهی و غرض انسان
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۸-جلسه 149
بسم الله الرحمن الرحيم
خاستگاه برهان نظمِ منظم و نظمِ قار
غرض و تجرد آن، معیاری برای تشخیص نظم از غیر آن
اراده، معیاری برای تشخیص نظم از غیر آن
تفاوت اراده و غرض
علم، معیاری برای تشخیص نظم از غیر آن
اعطای عینک الهی و عقلانی به مفضل برای فهم نظم
تعجب انسان از نقاشی و عدم تعجب او از آفریننده­ی خود!
غریزه­ی زنبور عسل و نحوه­ی خداشناسی امام علیه السلام در آن
علم، پشتوانه­ی نظم قار
لزوم نفی تشبیه در مورد ناظم­بودن و علمِ خداوند و صفات او
اراده­ی خلقی و علم الهی در نظم منظم
تفاوت جزء لایتجزی و شش ثابت فیزیکی
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۳۹۸-جلسه 150
بسم الله الرحمن الرحيم
انواع نظم
الف) نظم قار
ب)‌ نظم منظم و مقابلی
نخست: نظم از روی غرض
دوم: نظم از روی اراده
سوم: نظم از روی علم
هماهنگی اجزاء؛ معدّ و پایه­ی نظم
انگیزه، اراده و علم، امور مجرد از ماده
چند مثال از نظم منظم
سریان نظم قارّ در همه چیز، حتی در بی­نظمی
غیر مقابلی­بودن نظم قارّ
برهان­پذیری علوم اعتباری
قضایای شرطیه و استلزامات
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۰-جلسه 151
ارتباط فقره ها؛ صناعت به‌معنای حرفه و صنعت به‌معنای عمل
«و بترکیب الطبع علیها دلالة»
بررسی معانی نسخه «ترکیب»، «مَرکب» و «مُرکب»
بررسی اختلاف نسخه و متعلق «له» و «لها» در «کفی باتقان الصنع لها آیه»
«ترکیب الطبع»
«طبع» به‌معنای نفوذ در مطبوع و «طبق» به‌معنای سوار شدن غیر قابل نفوذ
«رکوب» به معنای سوار شدن بر چیزی
«ترکیب الطبع» به معنای نزول طبایع و ظهور آن ها در کرسی ماده
تقریر نزول طبایع در طبیعیات قدیم
ارتباط ظهور طبیعت با کرسی آن در روایت «أَنَّ فَاطِرَ النَّمْلَةِ هُوَ فَاطِرُ النَّحْلَةِ»
تشکیل مزاج و کرسی برای ظهور حقائق
«من صفا مزاجه قوى اثر النفس فيه»
شش ثابت بنیادین و تشکیل مزاج عالم و ظهور روح
«و اذا اعتدل مزاجها و فارقت الأضداد فقد شارك بها السّبع الشّداد»
ترکیب صنع در عالم عقل، در مرحله بعد نزول طبایع و ترکیب الطبع در بستر کرسی
تطبیق مثال آب و کرسی h2o
امکان تقریر کرسی به هیولای ثانیه
محدوده حجیت نقل به‌معنا توسط روات
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۰-جلسه 152
افق بالای امام علیه‌السلام و اراده چندین معنا از کلام
نگاه به صنع الهی در نظام احسن و نگاه به صنع الهی در شیء جزئی
شروع امام ع از هلیله
ذهن توحدگرای بشر و تمرکز او، عاملی برای ندیدن روابط بین اشیاء
فرارابطه بودن خداوند
مسبوقیت خداوند
«طبع» به‌معنای رخنه کردن در تار و پود شیء
«فطر» و «شق» و «خلق» به‌معنای شکفتن
«عبرت» به معنای پند و به معنای معرفت
نحوه مرور جبال در آیه «وَتَرَى ٱلجِبَالَ تَحسَبُهَا جَامِدَة وَهِيَ تَمُرُّ مَرَّ ٱلسَّحَابِ»
جمع‌بندی معنای فقره «كفى بإتقان الصنع لها آية، وبمركب الطبع عليها دلالة وبحدوث الفطر عليها قدمة وبإحكام الصنعة لها عبرة»
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۰-جلسه 153
جمع‌بندی معنای فقره «كفى بإتقان الصنع لها آية… و بإحكام الصنعة لها عبرة»
وجوه مختلف تعبیر «مُرکب»، «مَرکب» و «ترکیب»
اتقان الصنع؛ نظام احسن و کلی
بترکیب الطبع؛ رکوب امکان استعدادی بر اشیاء
و بحدوث الفِطَر؛ شکفتن و شروع فعلیت استعداد
مسبوقیت خداوند از طبایع و تصحیح جمله «ما جعل الله المشمشة» به جعل ایجادی
بیان برهانی در آیه «قُل لَّو كَانَ مَعَهُۥ ءَالِهَة كَمَا يَقُولُونَ إِذا لَّٱبتَغَواْ إِلَى ذِي ٱلعَرشِ سَبِيلا»
اعجاز خلقت هسته زردآلو و تطبیق فقرات خطبه بر آن
«وبحدوث الفطر عليها قدمة»؛ اشاره به قوس نزول و خزائن قبل از ایجاد
«و بإحكام الصنعة لها عبرة»؛ عبرت معرفتی از اشیاء و انتقال به مبداء و آخرت
توصیف قیامت به «إِنَّ السَّاعَهَ تَحْدُوکُمْ مِنْ خَلْفِکُمْ تَخَفَّفُوا تَلْحَقُوا»
اختلاف نسخه بلد الامین در ضمیر «ها»
فلا الیه حد منسوب
توحید معنای فاء و کاکردهای مختلف آن
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۰-جلسه 154
خلاصه
«فلا الیه حد منسوب» تفریع بر فقره گذشته
وجه تقدیم «الیه» در فقره «فلا الیه حد منسوب»؛ حصر و مدیریت ذهن مخاطب در جلب توجه
فهم معارف، معیار تمایز بین غلو و علو
زبان، اساس خلقت و تکامل بشر
حصر، وجه تقدیم «الیه» در «فلا الیه حد منسوب»
مدیریت ذهن مخالف، وجه تقدیم «الیه » در «فلا الیه حد منسوب»
تجلیل از دکتر پاک نژاد
اعجاز قرآن در کلام دکتر پاک نژاد؛ جمع بین اوج لفظ و معنا
بررسی قرائن داخلی روایات برای فهم نقل به معنا یا نقل لفظ روایت
«و لا له مثل مضروب»؛ نفی حد و مثل از خداوند
تفاوت مَثل و مِثل؛ شباهت موکد و ملموس در «مِثل»
«ولا شيء عنه محجوب»؛ معرفت شهودی تمام اشیاء به خداوند
اعجاز نماز در نفی توصیف خداوند و تثبیت معرفة الله
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۰-جلسه 155
ولا شيء عنه محجوب؛ معرفت تمام اشیاء به خداوند
مبادی استظهار معنای معرفت اشیاء از فقره «لاشیء عنه محجوب»
قوام ماده «حجب» به سه طرف
صلاحیت ضمیر «عنه» در بازگشت به خداوند و شیء
معنای حاجب در معرفت الهی
الف) روایت «خَلقُ الله حجاب بينه و بينهم»
ب) روایت «فأحب الاختصاص بالتوحيد إذ احتجب بنوره»
ج) روایت «ليس بينه وبين خلقه حجاب لأنه معهم أينما كانوا»
د) روایت «إن الاحتجاب عن الخلق لكثرة ذنوبهم، فأما هو فلا يخفى عليه خافية في آناء الليل والنهار»
لزوم استعانت از روایات برای تحلیل ذنب و گناه
معرفت اشیاء و مساله ماده
ه) روایت «ليس بينه وبين خلقه حجاب غير خلقه»
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۰-جلسه 156
ولا شيء عنه محجوب
بررسی حالات مختلف مرجع ضمیر «عنه»
حالت ترکیبی تعبیر «محجوب عنه» و تک مرجعی
حجاب نورانی خلق در معرفت الهی
من استفاد أخا في الله فقد استفاد شعاعا من نور الله
فعل الله بودن حاجب و وجود ربطی حاجب به خداوند؛ «ایاک نعبد»
سهولت پنجاه هزار سال قیامت و نفخ صور بر مصلین
نورانیت حیثیت یلی الربی جهنم و ناریت حیثیت یلی النفسی آن
مفهوم حجاب خلق و نفی مانعیت از آن؛ احتجب بغير حجاب محجوب
جمع بین دو تعبیر «خلقَ الله الخلق حجابا» و «فعلّق حجابا بینه و بینهم»
آل محمد ص حجاب الله الاعظم
مرآتیت محضه اهل البیت، منشأ واسطه بودن آن‌ها ع در فیض الهی
توصیف شیعه به «اولها أنهم عرفوا التوحيد حق معرفته» در روایات
عدم تهافت تعبیر «بنا عرف الله» با توصیف شیعه به «عرفوا التوحيد حق معرفته»
تفاوت صدور اول با صادر اول در اصطلاح کلاسیک
جمع‌بندی مرجع ضمیر در فقره «لاشیء عنه محجوب»
عدم حیثیت یلی النفسی در اهل البیت ع؛ «فیلوح على هیاکل التوحید آثاره» و « لافَرْقَ بَيْنَكَ وَبَيْنَها إِلاّ أَنَّهُمْ عِبادُكَ»
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۰-جلسه 157
تعالى عن ضرب الأمثال والصفات المخلوقة علوا كبيراً
اقوال در نسبت ذات و صفات؛ تعدد قدمای اشعری، نیابت معتزلی، عینیت حکماء، ینبوعیت ذات
مسبوقیت خداوند بر حیثیت و نقد قاعده الواحد
تطبیق اوسعیت نفس الامر از وجود بر وصف امکانی ماهیت و استحاله اجتماع نقیضین
لزوم رعایت فیلتر معرفتی تشبیه در مورد خداوند
نفی انواع حیثیات تقییدیه از وجود
تأملی در حیثیت تشأنیه نفس
نفی تعطیل معرفت خداوند در فقره «والاقرار نفي الانكار ولا ينال الاخلاص بشئ من الانكار»
انواع جعل؛ جعل وجودی در مقابل عدم و جعل غیر مقابل عدم
عینیت یک طرفه ذات با صفات و نقد مبنای فناء در کلام علامه طباطبایی
علم حضوری نفس به خود و علم حضوری عقل به طبایع
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۰-جلسه 158
تعالى عن ضرب الأمثال والصفات المخلوقة علوا كبيراً
محوریت چهار نفر در مکاتبات بین آسیداحمد کربلائی و مرحوم اصفهانی
تعلیقه آسیدجلال آشتیانی بر مکاتبات
استظهار از روایات و قرینه لبیه عقلیه
تأمل علامه طباطبایی در بحث تشکیک در مهرتابان
اهتمام بر تفکر روی کلمات علماء
پاسخ علامه طباطبایی به اعتراض بر اشکالات شاگرد
کلام علامه طباطبایی در عینیت یک طرفه ذات با صفات الهی در مهرتابان
کاربردهای کلمه عینیت؛ نفی احتیاج ذات از صفات و نفی استقلال صفات از ذات
لزوم بررسی کارکردهای کلمه «من حیث هو»
نفی فرایند انتزاع از ذات الهی و مسبوقیت او از تحیث
اخلاص مساوی با نفی صفات از ذات
مناسبت تعبیر «ینبوع» با معنای اخلاص
تفاوت مبنای ینبوعیت درکلام سیداحمدکربلائی و دیدگاه عینیت یک طرفه ذات با صفات در دیدگاه علامه طباطبایی
تمایز خاستگاه قاعده الواحد و قاعده بسیط الحقیقه
جمع‌بندی
توضیحی بدون قید «المخلوقه» در تعبیر «الصفات المخلوقه»
حل تعارض نفی تشبیه و تعطیل با عملیة الاشارة
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۰-جلسه 159
تعالى عن ضرب الأمثال والصفات المخلوقة علوا كبيراً
توحید خالص و نفی صفات از خداوند در روایت «العزة لله، العظمة لله»
نفی صفات و توصیف از خداوند در روایت «اللَّهُ أَكْبَرُ مِنْ أَنْ يُوصَفَ»
نقد دیدگاه عرفان در نفی شیئیت از اشیاء
نفی غیر و شیء در مقام مبدائیت مطلقه
مسبوقیت ذات الهی از اسماء و صفات و الطبیعه
نفی صفات از خداوند در روایت «إن الله نورا لا ظلام فيه و علما لا جهل فيه»
مراتب معرفت در روایت «اول الدین معرفته»
مسبوقیت خداوند بر مالایتناهی بما لایتناهی
شبهه نفی «الکل اعظم من جزئه» در بی‌نهایت‌ها
شبهه تناظر یک به یک در بی‌نهایت‌ها
تعدد بی‌نهایت با تعدد حیثیت
صادر اول، وجودی بی‌نهایت در تمام حیثیات
جمع بین کمال اخلاص در نفی صفات و توصیف مخلصین؛ توصیف فوق عرشی
مصححیت ینبوعیت ذات برای صفات
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۰-جلسه 160
تعالى عن ضرب الأمثال والصفات المخلوقة علوا كبيراً
دو احتمال در معنای حدیث «وصف نفسه بغير محدودية»
امکان جمع بین دو معنا با تکیه بر جواز استعمال لفظ در اکثر از یک معنا
جایگاه لحن متکلم در فهم معنا
ترفند ذهن در اشاره به مفاهیم غیر مقابلی مانند وجود و تصحیح توصیف خداوند به غیرمتناهی
نفی اشتراک لفظی و معنوی وجود در مورد خداوند
مسبوقیت طبیعت از فرد نامتناهی
تفاوت وعاء طبایع با وعاء افراد و فراتناهی و فرانامتناهی بودن آنها
علت عدم صحت اتصاف خداوند به بی نهایت
جهان های موازی در بستر یک خط
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۰-جلسه 161
بررسی و پاسخ به اشکال سندی و محتوایی به توقیع رجبیه
اشکال سندی مرحوم خوئی به توقیع
توثیق ابن عیاش
نفی غلو از توقیع با توجه به بازتاب آن در زمان صدور
بررسی محتوایی توقیع
کلمه «معانی» لغت خاص اهل البیت در فقره «إني أسألك بمعاني جميع …»
کارکرد و مقام ثابت منشأ تغییر ضمیر «هم» به «ها»
تبیین مقام مرآتیت اهل البیت در فقره «لا فرق بینها و بینک»
هم وزانی فقره «یقومون مقامه لو کان حاضرا فی المکان» در اذن دخول سرداب مقدس با توقیع مبارک
معنای احاطه در فقره «و بهم ملأت سمائک»
فقره «السلام علیک یا عین الله الناظره» در زیارت امیرالمؤمنین ع
مقام بندگی و مساله فناء و مرآتیت
اهل البیت ع مجالی ظهور اسماء خداوند در فقره «حَتّى ظَهَرَ أَنْ لا إِلهَ إِلاّ أَنْتَ»
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۰-جلسه 162
مسبوقیت خداوند بر وصف لایتناهی
تصویر صرف الخط در بستر فرد و در بستر طبیعت
تأثیر بستر در خط مستقیم؛ هندسه نااقلیدسی و جهان متناهی بی کران
تأثیر تعدد تموج پایه در تعدد صرف الخط فردی و استحاله تعدد آن در یک تموج پایه
عدم تزاحم صرافت فردی با زایش افراد از طبیعت
حرکت، عامل تشکیل بُعد
منع نفی حدود از افراد و طبایع برای اثبات لایتناهی بودن خداوند؛ مسبوقیت خداوند از وصف لایتناهی
مسبوقیت خداوند از اصل طبیعی الرابطه
جلالت مقام علمی مرحوم کلینی؛ خاطره استاد از دو کلاس حکمت
صحبت از هویت غیبیه الهیه و اطلاق شیء به او در باب توحید کافی
ترفند اشاری ذهن در سه حوزه مختلف؛ دون توصیف، فوق توصیف و اشاره به غائب
اسم اعظم «هو» و اشاره به غائب
اعظم بودن اسم «هو» از اسم «انا»
تقاطع مثالی دو صرف الخط فردی با دو تموج پایه
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۰-جلسه 163
نفی شیوه اجازه از تعبیر «اخبرنی جماعة» در توقیع رجبیه
تاملی در محدوده اجازات نقل کتب محدثین
پذیرش اصل اجازات کتاب و اصل روائی
اجازات کتب، خمس عملیة التحدیث
شاهد اول) جدیت و تلاش صدوق در اخذ حدیث از مشایخ
شاهد دوم) ابراهیم بن هاشم «هو الذی نشر احادیث الکوفیین فی قم»
تدقیقی در تعبیر «اخبرنی» و نفی معنای «اجاز لی» از آن
شاهد سوم) کتب امالی
اصالت و تعارف تحدیث شفاهی، و ضرورت وجود قرینه در اجازات
«أَخْبَرَنِي أَبُو مُحَمَّدٍ الْحَسَنُ بْنُ … فِيمَا أَجَازَهُ لِي مِمَّا صَحَّ عِنْدِي مِنْ حَدِيثِهِ‌»
تحقق مفاهمه بین استاد و شاگرد در اجازات کتب
شروع سندمحوری از اهل‌سنت برای مقابله با معارف شیعی
تعبیر «اختل فی آخر عمره» در مورد ابن عیاش
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۱-جلسه 164
دستگاه معرفت و توصیف اشاری به ذات باری تعالی؛ «لَكِنِّي أَثْبَتُّهُ إِذْ لَمْ يَكُنْ بَيْنَ النَّفْيِ وَ الْإِثْبَاتِ مَنْزِلَةٌ»
تعین و محدودیت در مفاهیم مقابلی دستگاه علم حصولی؛ مسبوقیت ذات از وصف
قضیه و فضای مقابلی محمولات و فضای مسبوقیت موضوع از آن
«إِطْلَاقِ الْقَوْلِ بِأَنَّهُ شَيْ‌ءٌ»؛ شیئیت اشاری
«أَثْبَتُّهُ إِذْ لَمْ يَكُنْ بَيْنَ النَّفْيِ وَ الْإِثْبَاتِ مَنْزِلَةٌ»؛ نفی تعطیل و تشبیه در دستگاه معرفتی وجود اشاری
تفکیک فضای وجود اشاری از مشترک معنوی و لفظی وجود
«یصيب الفكر منه الايمان بانه موجود و وجود الايمان لا وجود صفة»
«دَلِيلُهُ آيَاتُهُ وَ وُجُودُهُ إِثْبَاتُهُ»
ثابت منطقی وجود اشاری
سه نوع فرایند اشاری
تفکیک حیثیات در احادیث «افضل الناس من…»
روایت دلائل الامامه؛ «تعدل حسنا و حسینا»
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۱-جلسه 165
نقش مهم ثابتات منطقی در دستگاه ادراک ذهن
ثابت منطقی عملیة الاشارة
فقدان عنصر زبانی برای ثابت منطقی عملیة الاشارة
فقدان توصیف و مصحییت توصیف در عملیة الاشارة
تفاوت عملیة الاشاره در «هذا» و ثابت منطقی اشاره
تعبیر بی نظیر سید الشهدا علیه‌السلام؛ «یصيب الفكر منه الايمان بانه موجود و وجود الايمان لا وجود صفة»
توافق معنایی بین «و دلني عليه حقيقة الوجود» و «وجود الایمان»؛ وجود اشاری
انواع وجود اشاری
علو مقام غیبوبت مطلقه؛ «هو»
تفکیک اشاره به هویت غیبوبت مطلقه و معرفت شهودی فطری
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۱-جلسه 166
پرسش و پاسخ از برخی فقرات روایات
معنای فقره «لم یلد فیورث»
مباینت اسماء از ذات
اهمیت مراجعه
روایت «باب البحث ممکن و طلب المخرج موجود»
فقره «فالذي يلحد في أسمائه بغير علم يشرك»
بحثی رجالی پیرامون یونس بن ظبیان؛ موضوع محوری در رجال
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۱-جلسه 167
جایگاه مهم ثابت‌های منطقی در دستگاه ادراکی انسان
ثابت منطقی عملیة الاشارة
الفاظ مقابلی و متمحض در توصیف؛ «بیاض»
انواع عملیات الاشاره
الف) لفظ منعزل شده از وصف؛ اعلام
ب) اشاره به موصوف بما هو موصوف؛ افعل‌های وصفی مثل «ابیض»
ج) اشاره به افراد با پشتوانه وصف؛ اسم جنس
د) اشاره به مفاهیم غیر مقابلی شهودی خالی از وصف با مصححیت وصف؛ نظم غیر مقابلی و قار
ه) ) اشاره به مفاهیم غیر مقابلی غائب خالی از وصف با مصححیت وصف؛ المعرفة بوجود السبب دون ماهیته فی التجربه
عملیة الاشاره شهودی در معرفت فطری به خداوند؛ معرفت جمالی؛ «ایاک نعبد»
عملیة الاشاره به غائب در معرفت هویت غیبی الهی؛ معرفت جلالی؛ «الله‌اکبر»
هویت غیبی و مبدائیت مطلقه ذات الهی، و هوهویت باری تعالی با اسماء در هر مرتبه
تقدم معرفت شهودی به حقائق الایمان بر ابصار القلوب
معنای قناعت
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۱-جلسه 168
مقدمه
عظمت روز مولود پیامبر در مضامین زیارات و صوم شکرگزاری
اعجاز تسمیه امام صادق توسط پیامبر خدا در کلام مرحوم بهجت
مبادی نبوت، خود نبوت و آثار نبوت، سه فقره اصلی در این روایت
«وأشهد أن لا إله إلا الله إيمانا بربوبيته، وخلافا على من أنكره»
ترکیب نحوی «ایمانا» و «خلافا»؛ حال، مفعول من اجله و لاجله
«وخلافا على من أنكره»
الف) معنا
ب) فرو ریختن مشکلات علمی برای کل بشر از ایام الله است
ج) شکست اتم ایام الله قرن بیستم
د) امکان کیمیاگری با کشف شکست اتم
ه) کشف ضد ماده نمونه‌ای از انکار
ز) عدم ارتباط نظریات فیزیک با مسأله اثبات خدا
ح) اصل آنتروپیک انسان محور، مقابله کنند با آتئیست ها
ط) تولد فیزیک و فلسفه جدید با جایزه نوبل 202٢
ی) نظریه اطلاعات و نظریه درهم­تنیدگی کوانتومی، تجرد عقلی و تجرد نفس
ک) ایام الله و رفع انکار منکرین خدا
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۱-جلسه 169
انواع معرفت مخلوقات به خداوند متعال
الف) معرفت عامه همه مخلوقات
ب) معرفت خاصه مؤمنین
معرفت به حقائق ایمان
سریان حقیقة الایمان در سه شأن عقل، خُلق و خَلق انسان
حقائق الایمان غیر از اوهام القلوب است
عدم تنافی بین دو آیه «اقْرَأْ كِتابَكَ كَفى‏ بِنَفْسِكَ الْيَوْمَ عَلَيْكَ حَسيبا» و «مَنْ كانَ في‏ هذِهِ أَعْمى‏ فَهُوَ فِي الْآخِرَةِ أَعْمى»
تکلف مقابله با خُلق بد شاخه‌ای از حقیقت ایمان
تفسیر «ما رایت الا الجمیل» با حقیقت ایمان
معرفت عقلی منهای عمل خارجی
غیریت معرفت عقلی با معرفت کلاسیک در علم حصولی
معرفت فطری در عالم ذر و مراتب معرفت ایمانی
اتمام حجت در حدیث جنود عقل و جهل
تعبیر بالای «العلم ثلاثة آیة محکمه، فریضة عادله، سنة قائمة» در تفکیک علوم
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۱-جلسه 170
وأشهد أن محمد عبده ورسوله
رسالت تکوینی لازمه عبودیت تکوینی
مرآتیت محض و عدم ماهیت در عبد تکوینی
عدم معرفت اولین قدم در غلو
اسم مستأثره الهی، تفاوت خداوند با اهل البیت علیهم‌السلام
علم حضرت بقیة الله به زمان ظهور و جمع بین روایات متعارض
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۱-جلسه 171
المقر فی خیر مستقر
الف) استعمال ماده «قرّ» در نهج البلاغه
ب) فقه اللغه ماده «قرّ»
رابطه لفظ و معنا؛ وضع حسی بعد روح معنا، روح معنا بعد حس، جمع بین ظاهر و باطن لفظ و معنا
سه عالم ارواح، اشباح و ذر در تعبیر «المقرّ فی خیر المستقر»
عالم اشباح و اظله
عالم ذر
احاطه عالم ارواح بر عالم اشباح و عالم ذر
مجرد تام
عالم ثابتات، نفس و مسأله خلق
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۱-جلسه 172
« المقر في خير مستقر، المتناسخ من أكارم الأصلاب ومطهرات الأرحام»
عالم ارواح، اظله، اشباح، ذر
بحارالانوار مستدرک وافی
ارتباط تمهیدی بین تعابیر «المقر فی خیر مستقر» و «المتناسخ من اکارم الاصلاب»
عدم امکان رد عالم ذر؛ کلام آیت‌الله بهجت
بررسی روایات عالم ذر و … با نگاه «المعرفة بذر المشاهده»
آگاهی از عمل در آیه ««اقْرَأْ كِتَابَكَ» و معرفت معارف در آیه «وَمَنْ كَانَ فِي هَذِهِ أَعْمَى فَهُوَ فِي الْآخِرَةِ أَعْمَى»
«خیر مستقر» نازل ترین درجه عالم ذر و زمینه ظهور نور پیامبر در دنیا
عالم ذر؛ زمینه‌سازی و تحقق کرسی برای ظهور نور پیامبر در دنیا
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۱-جلسه 173
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۱-جلسه 174
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۱-جلسه 175
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۱-جلسه 176
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۱-جلسه 177
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۱-جلسه 178
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۱-جلسه 179
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۱-جلسه 180
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۱-جلسه 181
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۱-جلسه 182
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۱-جلسه 183
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۱-جلسه 184
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۱-جلسه 185
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۱-جلسه 186
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۲-جلسه 187
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۲-جلسه 188
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۲-جلسه 189
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۲-جلسه 190
بسم الله الرحمن الرحيم
معرفی محاسن و نواقص کتاب «المعجم الاشتقاقی الموصل»
دو واژه­ی «شکل» و «شبه» از دیدگاه فقه اللغة
رابطه­ی طبعی لفظ و معنا
«بل هو الذي لم يتفاوت في ذاته»
بررسی معنا و استعمال کلمه­ی «تفاوت»
احادیث دل­نشین در ابتدا و انتهای برخی از کتب روایی
هم وزانی دو تعبیر «لم يتفاوت في ذاته» و «إنّه عزّوجلّ أحدي المعنى»
نکته‌ای عبرت‌آموز در سؤال اعرابی از توحید در جنگ جمل
نفی ابعاد، معنای جزئیه و کلیه و به‌طور کلی نفی تفاوت از خداوند در قالب دو کلمه­ی «شکل» و «شبه»
نفی صفات از مقام ذات الهی
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۲-جلسه 191
بسم الله الرحمن الرحيم
وجود معنا برای أشکال و مقوم بودن آن
تجرد برزخی شکل دایره
درک معنای دایره و انشای شکل آن توسط قوه­ی خیال
تفسیر بالمقابله در تعبیر «أعجز الأوهام …حجب العقول … بل هو الذي لم يتفاوت في ذاته»
انواع روش تفسیر معنای حدیث «من عرف نفسه» و معانی مختلف آن
تفاوت روشی دو کتاب التحقیق و المعجم الاشتقاقی الموصل و تطبیق آن در واژه­ی «بیع»
اشتباه قوام بخشی به ترتیب حروف در کتاب المعجم الاشتقاقی الموصل و از دست رفتن معنای واحد در کلمات هم حرف
برقراری رابطه­ی طبعی میان لفظ و معنا در کلمات مهمل
وسعت اطلاعات و قدرت پردازش هوش مصنوعی، دو عامل مهم در استفاده از آن در علم لغت و سایر علوم
تفاوت موطن علم حروف با علم اشتقاق و مانعة الجمع نبودن آن‌ها
طبیعی­ترین معنا برای حروف؛ نفسیت آن‌ها
معنای تعبیر «لقامت ذكور الرجال على الخشب»
بازگشت عالم مرکبات به عالم بسائط و ارتباط آن با بسیط بودن حروف
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۲-جلسه 192
بسم الله الرحمن الرحيم
توافق دو تعبیر «الذی لم یتفاوت فی ذاته» به «احدیّ المعنی» بودن ذات خداوند
ینبوعیت ذات نسبت به صفات
حد فاصل معرفت به اهل‌بیت علیهم‌السلام و غلو
نفی دو معنای واحدیت از خداوند؛ واحد عددی و واحد افرادی
وجود اشاری خداوند؛ نفی اشتراک لفظی و معنوی وجود نسبت به وجود خداوند متعال
یکتا، معادل فارسی واحدیت
محدوده­ی امکان و امتناع اعاده معدوم
یکپار، معادل فارسی احدیت
عدم تنافی بین وجود تفاوت در مخلوقات و بین «هل تری فی خلق الرحمن من تفاوت»
دو معنا برای «طباق»
الف) طباق به معنای تطابق و تشابه
ب) طباق به‌معنای طبقا عن طبق
شکفتن یا شکافتن، معنای کلمه «فطور» و «انشقاق»
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۲-جلسه 193
بسم الله الرحمن الرحيم
احتمالات معنایی در واژگان «انشقاق» و «وردة» در آیه­ی شریفه
علم لایتناهی خداوند و جواز اراده­ی معانی مستقل از یک لفظ یا آیه
امکان و وقوع استعمال لفظ در بیش از یک معنا
مثال‌هایی برای وقوع استعمال لفظ در بیش از یک معنا
اراده­ی معانی شخصیه­ی مستقل در یک آیه، توسط خداوند در استخاره
ظهور لفظ در همه معانی، عند عدم ذکر القرینة المعینة، در استعمال لفظ در اکثر از یک معنا
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۲-جلسه 194
نفی نقص و اثبات کمال برای خداوند متعال، سپس نفی عدد در کمال باری تعالی و اثبات بساطت
معنای مفعولی «تجزئة العدد»؛ ذات او مانند عدد تجزیه نمی‌شود
معنای فاعلی «تجزئة العدد»؛ ذات او معدود عدد واقع نمی‌شود
بساطت و احدیّ المعنی بودن ذات خداوند متعال، عاملی در مفارقت اشیاء از او، در عین احاطه­ی او بر اشیاء
الف) تفاوت نسخه؛ «تمکن منها» و «یکون فیها»
ب) «تمکن منها لا علی الممازجة» نافی فکر مجسمه­ در اهل‌سنت
ج) حدیث سلمان از مناظره­ی جاثلیق با امیرالمؤمنین علیه السلام و ابوبکر
تعبیر عرشی و کلیدی «الدنیا فی الآخره» در حدیث جاثلیق
د) عینیت صفات با ذات و عدم عینیت ذات با صفات، لازمه­ی بساطت ذات
ه) عدم ملازمه­ی مسبوقیت نفس الامر از ذات الهی با سابق­بودنِ ذات خداوند متعال از نفس الامر
ز) مسبوقیت طبیعی الربط از خداوند متعال، نافیِ اتصاف خداوند متعال به سابق­بودن
ح) نفی تشبیه از کلمات و توصیف خداوند متعال به وسیله­ی آنها؛ توصیف اشاری
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۲-جلسه 195
بسم الله الرحمن الرحيم
ادامه­ی شرح فقره­ی «فارق الأشياء لا على اختلاف الأماكن، و تمكن منها لا على الممازجة»1
«اختلاط»، معنای «مزج» و «مرج»
بازتاب نقص روش ثنایی در کتاب «المعجم الاشتقاقی الموصل» در کلمه­ی «مزج» و «مرج»
نقش حروف، هیئات، حرکات و ترتیب حروف در فقه اللغة
نقش اصول القرائة و حرکات در معنا
زبان قیاسی و زبان وندی
بررسی ثنائی کلمات و غفلت از اتحاد کلمات در حروف، در معجم الاشتقاقی الموصل
انواع فنوتیک و واج و تأثیر آن در معنا
انواع ممازجت و نفی آن‌ها از نحوه­ی معیت خداوند متعال با اشیاء
ممازجت جوهر و عرض
ممازجت انواع اعراض با هم
ممازجت طبیعت و فرد
ممازجت صفت و موصوف
ممازجت جسم و انرژی
ممازجت جسم و موج
ممازجت صورت با آیینه
ممازجت انرژی با انرژی
ممازجت ماده و انرژی و اطلاعات
ممازجت تحلیلی
ممازجت روح با بدن، ممازجت نفس و قوایش
نفی تشبیه به ممازجت در عین معرفت به معیت خداوند متعال با اشیاء
مثال روح و بدن، مثل اعلی برای خداوند متعال
ممازجت ماهیت و وجود در برخی از تقریرهای اصالة الوجود
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۲-جلسه 196
بسم الله الرحمن الرحيم
نزاع لفظی در اصالت وجود و اعتباریت ماهیت به جهت تفکیک حیثیات
توجیه کثرت در حکمت متعالیه و حکمت مشاء
اوسعیت نفس­الامر از وجود
نقش تمثیل و مثال در تببین معیت خداوند متعال با ما سوی الله؛ جهت سلب نقص در مثال و تعدی آن به خداوند متعال
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۲-جلسه 197
بسم الله الرحمن الرحيم
نفی انواع ممازجت در معیت خداوند متعال با ما سوی الله
اشکال مرحوم نراقی، در کتاب «قرة العیون»، بر وحدت وجود و تشکیک آن
تدقیق در معنای «عین» در عینیت ما به الاشتراک و ما به الامتیاز در تشکیک
تمثیل تشکیک در وجود به نور توسط صدرا و بیان اشکال کثرت در وحدت
تمثیل تشکیک در وجود به عدد توسط ملا صدرا و بیان اشکال غفلت از عمل‌گر «واو»
نفی اشتراک معنوی و لفظی وجود از خداوند متعال و تثبیت وجود اشاری
تمثیل و مثال‌آوری برای خداوند متعال، در جهت سلب نقص و رفع استبعاد
تمثیل به انواع وحدت غیر عددی در تبیین وحدت غیر عددی خداوند متعال
تمثیل سریان نفس در بدن برای تبیین معیت خداوند با ماسوی الله
تمثیل جامع اضداد بودن خداوند متعال به اراده­ی متضاد در نفس
تمثیل معیت حقایق ثابتة با هر مکان و زمانی، برای تببین معیت خداوند متعال
تقدم مفهوم ضرورت بر «جهان­های ممکن» در منطق
انحصار معرفت توحید در خداوند متعال
و علمها لا بأداة، لا يكون العلم إلا بها
الف) نفی ادات، در علم خداوند متعال
ب) عینیت علم خداوند متعال و اشیاء
عدم تنافی عینیت علم خداوند متعال به اشیاء، با علم داشتن او به اشیاء
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۲-جلسه 198
بسم اللّه الرحمن الرحيم
بای ملابست در «لا يكون العلم إلا بها»
بای ملابست در آیه­ی «عَينا يَشرَبُ بِهَا يُفَجِّرُونَهَا تَفجِيرا»، در کلام مرحوم آشیخ غلام‌رضا فقیه یزدی
علم ذاتی در تعبیر «و ليس بينه و بين معلومه علم غيره»
علم فعلی در تعبیر «و ليس بينه وبين معلومه علم غيره»
عناصر کلامی به‌عنوان ابزار بازتاب معانی وسیع
عنصر کلامی ضمیر در تعبیر «ليس بينه وبين معلومه علم غيره»
عنصر کلامی ضمیر در آیه­ی «وَقَالَ قَرِينُهُ هَذَا مَا لَدَيَّ عَتِيدٌ»
نقش محوری ثابت‌های منطقی در صوری­سازی منطق
احاطه­ی امام علیه السلام به عوالم عاملی در القای چند وجهی کلام
جمع بین باطل و ظاهر شریعت در کلمات پیامبر اسلام صلّی اللّه علیه و آله
الف) انا ذو العینین
ب) تطبیق «ثُمَّ لْيَقْضُوا تَفَثَهُمْ» بر لقاء امام علیه السلام
ج) «قلموا أظفاركم من كسب الحرام»
تعریف ثابت منطقی و انواع ثابتات در علوم
عدم ملازمه­ی علم ذاتی با «ابی اللّه أن یجری الامور إلا باسبابها»
علم فعلی و تطبیق آن با «ابی اللّه أن یجری الامور الا باسبابها»
تاریخ ماتریالیسم و فیزیکالیسم
تعریف علم و ساینس
سیر بلادرنگ عقل
علم الهی قبل از معلوم
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۲-جلسه 199
بسم الله الرحمن الرحيم
دو احتمال در فقره­ی «لیس بینه و بین معلومه علمٌ غیرُه» و «علمُ غیرِه»
اختلاف نسخه­­های کافی
علم ذاتی و علم فعلی در فقره­ی «لیس بینه و بین معلومه علم غیره»
علم الهی قبل الایجاد
عینیت یک طرفه­ی صفات با ذات، نه ذات با صفات، در کلام علامه­ی طباطبایی
نفی ذات از صفات در تعبیر «کَمَالُ الإِخلَاصِ لَهُ نفَی ُ الصّفَاتِ عَنهُ»
موافقت احتمال علم فعلی با سیاق عبارت؛ «فارق الاشیاء»
فقه الحدیث فقره­ی «إن قيل كان فعلى تأويل أزلية الوجود وإن قيل لم يزل فعلى تأويل نفي العدم»
واژه­ی «ازلی» از دیدگاه فقه اللغة
مقاییس اللغه: «ازلی» منسوب «لم یزل»
صحاح: «ازلی» منسوب «لم یزل» و «اثربی» منسوب «یثرب»
نفی ثبوت صفتی، نفی حرکت و نفی زمان از خداوند متعال در فقره­ی « إن قيل كان فعلى تأويل أزلية الوجودوإن قيل : لم يزل فعلى تأويل نفي العدم»
جمع­بندی نسبت به معنای «لم یزل»
تاریخ اعراب­گذاری کتب و مصاحف
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۲-جلسه 200
بسم اللّه الرحمن الرحیم
شرح فقره­ی «إن قيل كان فعلى تأويل أزلية الوجود»
استعمال کان تامه در مورد خداوند متعال
ترادف کلمه­ی «تاویل» با «تفسیر» در تفاسیر متقدم
اشتقاق کلمه­ی «ازل» از «لم یزلی»
نفی هلیه­ی بسیطه و مرکبه در مخلوقات از خداوند متعال
فسبحانه وتعالى عن قول من عبد سواه واتخذ إلها غيره علوا كبيراً
بیان کامل‌ترین توحید و نفی عبادت موهومی به وسیله­ی فای تفریع
امکان حمل فقره­ی «فسبحانه وتعالى عن قول من عبد سواه» بر کلام ابوبکر در حدیث جاثلیق
شرح فقره­ی «ونحمده بالحمد الذي ارتضاه لخلقه ، وأوجب قبوله على نفسه»
بررسی احترازی یا توضیحی بودن وصف «الذی ارتضاه لخلقه» برای «الحمد»
وصف توضیحی در فقره­ی «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَ الْحَمْدَ مِفْتَاحاً لِذِکْرِهِ»
نظر به جنس یا مصادیق حمد؛ تفاوت قید احترازی و توضیحی در فقره «بالحمد الذي ارتضاه لخلقه»
شروع کلام با «نحمده» و اظهریت احترازیت
حمد مرتضی، حمد مطابق با سنت
مراتب حمد
تفاوت ارتضی و قبول حمد، تفاوت بین انشاء و امتثال
شهادتان ترفعان القول ، وتضاعفان العمل
صعوبت فقه اللغه­ی کلمه­ی «ضعف»
ابراز، قوام معنای حمد
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۲-جلسه 201
بسم اللّه الرحمن الرحيم
شرح فقره­ی: «شهادتان ترفعان القول»
محوریت شهادتین بعد از فتنه­ی سقیفه
تحقق اسلام با شهادتین ظاهری، حفظاً لنظم المجتمع
مفتون بودن اصحاب
معیار پذیرش شهادتین ظاهری کفار
عدم همراهی با طرفین، شیوه­ی تعامل امام علی علیه‌السلام با قتل عثمان
عدم اقامه نماز بر رسول اللّه توسط ابوبکر، شاهدی بر اجماعی نبودن خلافت او
«شهادتان ترفعان القول»، قول به‌معنای اعتقاد و گفتار
واژه­ی «ضعف» از دیدگاه فقه اللغة
ماده­ی «ضعف»، ماده‌ای دارای معانی ضد: ازدیاد و ضعف
وجود دو اصل در ماده­ی «ضعف» در مقاییس
وجود دو اصل در ماده­ی «ضعف» در التحقیق
فطرت بشر در به کارگیری كلمات ثنایی
بازگشت کلمات ثلاثی به دو ثنایی و تحلیل آن توسط دو قاعده­ی لغوی
الف) اشتراک حرف دوم و حرف اول کلمات ثنایی و ادغام آن‌ها و تشکیل کلمات ثلاثی
ب) اشتراک حرف دوم کلمات ثنایی و ادغام آن‌ها و تشکیل کلمات ثلاثی
تطبیق هر دو قاعده در ماده­ی «ضعف» و کشف دلیل متضاد بودن دو معنای آن
ازدیاد و قلت، دو معنای ضد در ماده «عفو»
معنای عفت­ورزی و طلب نکاح در آیه­ی «و لیستعفف الذین لایجدون نکاحا»
شیوه­ی جامع­گیری از کلمات در فقه اللغة
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۲-جلسه 202
بسم الله الرحمن الرحيم
موهومی نبودن اعداد موهومی
معنای ضد در ماده­ی «عفو»
قصد دعا و انشاء در تعبیر «و نحمده بالحمد الذي ارتضاه لخلقه»
«خف میزان ترفعان منه و ثقل میزان توضعان فیه»
واژگان «وزن» و «میزان» از دیدگاه فقه اللغة
اعتدال و تناسب، اصل واحد در واژه­ی «وزن»
دلالت حرف «زاء» بر معنای حرکت و دلالت حرف «نون» بر سکون و قرار
«زنّ» و «نزّ»
امکان استعمال حقیقی کلمه­ی «انبات» برای معدن
نظریه­ی تشدید در فیزیک و اعتدال و وزان عددی اشیاء
تقدیر موزون الهی در اشیاء
وزن معنوی در آیه­ی «وَٱلوَزنُ يَومَئِذٍ ٱلحَقُّ»
حسن فاعلی، نتیجه­ی تکرار حسن فعلی
حسن فعلی علم­آموزی
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۲-جلسه 203
بسم اللّه الرحمن الرحیم
خفّ ميزان ترفعان منه ، وثقل ميزان توضعان فيه
«میزان» به‌معنای اعتدال
ترادف «میزان» و «عدل» در مجمع البیان
«میزان» در آیات قرآن
معنای ظاهری و عرفی آیات و معانی طولی آن‌ها
حوزه‌های موازین انسان؛ اعتقاد، عمل، خُلق
میزان در عقائد و توحید
میزان در عمل
موازین در عمل؛ احتیاط، اخلاص و …
میزان کلامی در حبط و تکفیر
معنای «شاخص معتدل» در تعبیر «خف میزان ترفعان منه»
شرح فقره­ی «وبهما الفوز بالجنة والنجاة من النار»
تجلیل از جدیت مرحوم صدوق در کسب علم و کتاب معانی الاخبار ایشان
معنای کلمه­ی «فوز»
تفاوت «فلاح» و «فوز»
پر فایده بودن فقه اللغه­ی کلمه­ی «صلاة»
سوال: راه کار اخلاقی عبرت گرفتن و تنبه
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۲-جلسه 204
بسم اللّه الرحمن الرحیم
شرح فقره­ی «وبالشهادتين يدخلون الجنة ، وبالصلاة ينالون الرحمة»
ولایت امیرمومنان علی علیه السلام معیار واقعی وارد شدن به جنت
صلوات بر نبی اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم، علّت کمال بهشت
تناسب قرائت آیات قرآن و صلوات با درجات بهشت
ارتباط درجه­ی بهشت با عقول مومنین
سند متصل روایت جاثلیق در کتاب «نفس الرحمن فی فضائل سلمان»
فضیلت حفظ آیات قرآن
عمل به تکالیف ظاهری و رسیدن به بواطن عالیه
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۲-جلسه 205
بسم اللّه الرحمن الرحيم
شرح فقره­ی «وبالشهادتين يدخلون الجنة ، وبالصلاة ينالون الرحمة»
بررسی معنای لغوی «صلاة»
تناسب نسخه­ی «فاکثروا» با سیاق عبارت
لین و نرمی آتش نسبت به اهل جهنم
مدح حضرت ابوالفضل علیه السلام در شعر سید محمدعلی ریاضی
شعر دعبل و تثبیت ظهور امام عجّل اللّه فرجه الشریف در بیت عباسی
دعای مصباح شیخ در سوم شعبان
الف) بررسی تهافت ظاهری در اسناد دعا
ب) نکاتی در مدلول دعا
١- توافق معنايي فقره­ی آیه­ی «یسلموا تسلیما» با عبارت«واجعلنا ممن يسلم لامره»
٢- تشابک شواهد در فقره­ی «الممدودين منك بالعدد الاثني عشر»
٣- رجعت جمیع ائمه علیهم‌السلام
۴- «ويكثر الصلاة عليه عند ذكره»، اکثار کمی یا کیفی؟
مراقبه­ی سید بن طاووس
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۲-جلسه 206
احتمالی دیگر در معنای اکثار صلوات
فایده­ی دعا برای دیگران
کلام آمیرزا مهدی آشتیانی در معنای صلوات
«صلو» و «صلی» به‌معنای «ثناء جمیل» و «عرض» در التحقیق
معنای استمرار در کلمه­ی «تحیة» و «صلات»
معنای استمرار در حرف «ص» و «ل»
معنای علو در حرف «و»، معنای سقوط در معنای «ی»
«تصلیة» حرکتی رو به سقوط
مفاد برهانی آیات معاد
استبعاد معانی دعا، تسبیح از ماده­ی «صلو»
«استمرار با عنایت به آینده» معنای کلمه­ی «صلات»
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۳-جلسه 207
معنای ثناء جمیل در ماده «صلات» در کتاب التحقیق
معنای استمرار در ماده «صلات»
معنای تأمین آتیه در ماده «صلات»
ارتباط صلوات و مقام الوسیله برای پیامبر ص
جمع بین تأمین آتیه در صلوات بر پیامبر و نیل به رحمت در صلوات فرستندگان
نحوه ارتقاء مقام پیامبر با صلوات و جمع آن با فوق لایتناهی بودن مقام ایشان
تنظیر به مجموعه اعداد طبیعی
فوق لایتناهی بودن مقام پیامبر ص و ترفیع مقام الوسیله و افاضه ایشان با صلوات
تنظیر به استاد و معلم
فوق لایتناهی بودن مقام نورانیت پیامبر ص در مقام وحدت در کثرت، و ارتقاء مقام نورانی ایشان در مقام کثرت در وحدت
مرز بین فهم علوّ مقامات اهل البیت با غلو
تنظیر مقام فوق لایتناهی بودن اهل البیت ع به آیینه
فوقیت مقام نورانی اهل البیت ع از اسفار اربعه
معنای سلام بر پیامبر در روایت کافی
بسم اللّه الرحمن الرحيم
معنای ثنای جمیل در ماده­ی «صلات» در کتاب التحقیق
معنای استمرار در ماده­ی «صلات»
معنای تأمین آتیه در ماده­ی «صلات»
ارتباط صلوات و مقام الوسیله برای پیامبر خدا صلّی الله علیه و آله
جمع بین تأمین آتیه در صلوات بر پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله و نیل به رحمت در صلوات­فرستندگان
نحوه­ی ارتقای مقام پیامبر صلّی اللّه علیه و آله با صلوات و جمع آن با فوق لایتناهی بودن مقام ایشان
تنظیر به مجموعه­ی اعداد طبیعی
فوق لایتناهی بودن مقام پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و ترفیع مقام الوسیلة و افاضه­ی ایشان با صلوات
تنظیر به استاد و معلم
فوق لایتناهی بودن مقام نورانیت پیامبر صلّی اللّه علیه و آله، در مقام وحدت در کثرت و ارتقای مقام نورانی ایشان در مقام کثرت در وحدت
مرز بین فهم علوّ مقامات اهل البیت علیهم السلام با غلو
تنظیر مقام فوق لایتناهی بودن اهل البیت علیهم السلام به آیینه
فوقیت مقام نورانی اهل­البیت علیهم السلام از اسفار اربعة
معنای سلام بر پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله، در روایت کافی شریف
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۳-جلسه 208
بررسی ماده «سلم»
الف) مقاییس: «سلم» به‌معنای صحت و عافیت
ب) مفردات: «سلم» به‌معنای تعری از آفات
ج) التحقیق: «سلم» در مقابل خصومت
د) معجم اشتقاقی: «سلم» به معنای انسحاب مستمر و ملائم
درک معنای «سلم» از کاربرد آن در آیه «مُسَلَّمَة لَّا شِيَةَ فِيهَا»
«تسلیم کار» و «خلوص رنگ»، دو معنا در کلام بیضاوی ذیل آیه
ترجیح معنای «خلوص» در ماده «سلم»
تعبیر «قلب سلیم» و تأیید معنای خلوص
تقابل معنای «ش» و «س» در معنای شعب و تفرع
لزوم تدوین قواعد فقه اللغه
توافق فقرات روایت داود رقی با معنای خلوص در ماده «سلم»
«سلام» یادآوری عهد و میثاق
بسم اللّه الرحمن الرحيم
بررسی ماده­ی «سلم»
الف) مقاییس: «سلم» به‌معنای صحت و عافیت
ب) مفردات: «سلم» به‌معنای تعری از آفات
ج) التحقیق: «سلم» در مقابل خصومت
د) معجم اشتقاقی: «سلم» به معنای انسحاب مستمر و ملائم
درک معنای «سلم» از کاربرد آن در آیه­ی «مُسَلَّمَة لَّا شِيَةَ فِيهَا»
«تسلیم کار» و «خلوص رنگ»، دو معنا در کلام بیضاوی ذیل آیه
ترجیح معنای «خلوص» در ماده­ی «سلم»
تعبیر «قلب سلیم» و تأیید معنای خلوص
تقابل معنای «ش» و «س» در معنای شعب و تفرع
لزوم تدوین قواعد فقه اللغة
توافق فقرات روایت داود رقی با معنای خلوص در ماده­ی «سلم»
«سلام» یادآوری عهد و میثاق
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۳-جلسه 209
معنای «سلام» در روایت داود رقی
الف) جلالت مقام داود رقی
ب) معنای «میثاق» و «عقد»
معرفت فطری مباشری انسان به خداوند
ج) تفاوت «یصبروا» با «صابروا»
ریاضت شرعی یکی از مصادیق «صابروا» و سخت‌ترین ریاضت ها
کرامت امام صادق علیه‌السلام و مرتاض هندی
تفاوت موطن «صبر» و «صابر»
معنای «یرابطوا»
قابلیت مخاطبین و تدریج در القاء، معیار بیان کمالات اهل البیت ع
احاطه مقام نوری اهل البیت بر تمام عوالم قوس صعود و نزول
اختیار در عالم ذر
بسم اللّه الرحمن الرحيم
معنای «سلام» در روایت داود رقی
الف) جلالت مقام داود رقیّ
ب) معنای «میثاق» و «عقد»
معرفت فطری مباشری انسان به خداوند متعال
ج) تفاوت «أن یصبروا» با «أن یصابروا»
ریاضت شرعی یکی از مصادیق «صابروا» و سخت‌ترین ریاضت­ها
کرامت امام صادق علیه‌السلام و مرتاض هندی
تفاوت موطن «صبر» و «صابر»
معنای «یرابطوا»
قابلیت مخاطبین و تدریج در القاء، معیار بیان کمالات اهل البیت علیهم السلام
احاطه­ی مقام نوری اهل البیت علیهم السلام، بر تمام عوالم قوس صعود و نزول
اختیار در عالم ذر
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۳-جلسه 210
معنای غفلت از آخرت در دنیا
تأثیر حضور در قبرستان بر آتئیست
دو آیه‌ای که مشتمل بر هدف و سبب است
معرفی هدف و سبب در روایت داود رقی
مقام علمی و معنوی حاج شیخ غلام رضا خراسانی یزدی
اشاره به آیه ««يَـأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱصبِرُواْ وَصَابِرُواْ وَرَابِطُواْ» در روایت داود رقی
کلام مجمع البیان ذیل آیه؛ «تتضمن جميع ما يتناوله المكلف»
معانی مختلف در «صابروا»
«انتظار نماز بعدی» در معنای «رابطوا»
کلام المیزان ذیل آیه؛ فذلکة للسورة
مراتب «رابطوا» در کلام مرحوم مصطفوی
تطبیق «صابروا» بر تقیه در برخی از روایات
بسم الله الرحمن الرحيم
معنای غفلت از آخرت در دنیا
تأثیر حضور در قبرستان بر آتئیست
دو آیه‌ای که مشتمل بر هدف و سبب است
معرفی هدف و سبب در روایت داود رقی
مقام علمی و معنوی حاج شیخ غلام­رضای فقیه خراسانی یزدی
اشاره به آیه­ی ««يَـأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱصبِرُواْ وَصَابِرُواْ وَرَابِطُواْ» در روایت داود رقی
کلام مجمع البیان ذیل آیه؛ «تتضمن جميع ما يتناوله المكلف»
معانی مختلف در «صابروا»
«انتظار نماز بعدی» در معنای «رابطوا»
کلام المیزان ذیل آیه؛ «فذلکة للسورة»
مراتب «رابطوا» در کلام مرحوم مصطفوی
تطبیق «صابروا» بر تقیه، در برخی از روایات
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۳-جلسه 211
بسم اللّه الرحمن الرحيم
لغت خاص اهل البیت علیهم السلام در روایت داود رقیّ در معنای سلام
بررسی اعراب عبارت «و الارض» در عبارت «وَ الْأَرْضَ الَّتِي يُبَدِّلُهَا اللّه مِنَ السَّلَامِ»
احتمال عطف بر «الارض المبارکة» و احتمال این که «واو» استینافیه باشد
احتمال عطف بر «یسلّم»
احتمال عطف بر «عدوهم»
«من» تعلیلیه در تعبیر «يُبَدِّلُهَا اللّه مِنَ السَّلَامِ»
«من» ابتدائیه یا بیانیه در تعبیر «يُبَدِّلُهَا اللّه مِنَ السَّلَامِ»
احتمال قلب در تعبیر «يُبَدِّلُهَا اللّه مِنَ السَّلَامِ»
«من» تبعیضیه در تعبیر «يُبَدِّلُهَا اللّه مِنَ السَّلَامِ»
ترجیح قول «واو» استینافیه و «من» بیانیه در «و الارضُ التی يُبَدِّلُهَا اللّه مِنَ السَّلَامِ»
فقره­ی «يُعَجِّلَ السَّلَامَ لَكُمْ» شاهدی بر معنای «من» بیانیه
ارض سلم، ارضی بدون هرگونه «شیة» و «عدو»
آخر ما یخرج من قلب الصدیقین حبّ الجاه
فطرت انسان بر حب نفس و راه گذر از آن
قلب سلیم، شراب طهور و تطهیر از ما سوی اللّه تعالی
ارض سلام، ارضی در ملکوت
بیت معمور
آیه­ی کلیدی برای فهم معنای ارض: «ٱلحَمدُ لِلَّهِ ٱلَّذِي صَدَقَنَا وَعدَهُۥ وَأَورَثَنَا ٱلأَرضَ»
کیفیت تبدیل ارض؛ روایت کلیدی «تُبَدَّلُ خُبْزاً نَقِيّاً يَأْكُلُ مِنْهُ اَلنَّاسُ»
ظهور حقائق در قیامت
لغت خاص اهل البیت در روایت داود رقی در معنای سلام
بررسی اعراب کلمه «و الارض» در عبارت «وَ الْأَرْضَ الَّتِي يُبَدِّلُهَا اللَّهُ مِنَ السَّلَامِ»
احتمال عطف بر «الارض المبارکة» و احتمال واو استیناف
احتمال عطف بر «یسلّم»
احتمال عطف بر «عدوهم»
«من» تعلیلیه در تعبیر «يُبَدِّلُهَا اللَّهُ مِنَ السَّلَامِ»
«من» ابتدائیه یا بیانیه در تعبیر «يُبَدِّلُهَا اللَّهُ مِنَ السَّلَامِ»
احتمال قلب در تعبیر «يُبَدِّلُهَا اللَّهُ مِنَ السَّلَامِ»
«من» تبعیضیه در تعبیر «يُبَدِّلُهَا اللَّهُ مِنَ السَّلَامِ»
ترجیح قول «واو» استینافیه و «من» بیانیه؛ و الارضُ التی يُبَدِّلُهَا اللَّهُ مِنَ السَّلَامِ
فقره «يُعَجِّلَ السَّلَامَ لَكُمْ» شاهدی بر معنای «من» بیانیه
ارض سلم، ارضی بدون شیة و عدو
آخر ما یخرج من قلب الصدیقین حب الجاه
فطرت انسان بر حب نفس و راه گذر از آن
قلب سلیم، شراب طهور و تطهیر از ما سوی الله تعالی
ارض سلام، ارضی در ملکوت
بیت معمور
آیه کلیدی برای فهم معنای ارض؛ «ٱلحَمدُ لِلَّهِ ٱلَّذِي صَدَقَنَا وَعدَهُۥ وَأَورَثَنَا ٱلأَرضَ»
کیفیت تبدیل ارض؛ روایت کلیدی «تُبَدَّلُ خُبْزاً نَقِيّاً يَأْكُلُ مِنْهُ اَلنَّاسُ»
ظهور حقائق در قیامت
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۳-جلسه 212
ترتب سه عبارت «ایّها الناس» در پایان حدیث
اشاره حضرت علیه السلام به ظلم سقیفه در «ایّها الناس»
درک تناسب و روابط، منشأ تعجب معرفتی انسان
تبدیل ارض به خبز نقی
معادل سازی دو نظام مختلف در روایت تحف؛ عرفان المرء نفسه
لزوم تحقیق در معنای اسلام در روایات
بررسی معنایی واژگان نسب، حسب، شرف و کرم و شرح فقرات مربوطه
اکل بالید و آیه «وَلَقَد كَرَّمنَا بَنِي ءَادَمَ»
اکل بالید سنت پیامبران علی نبینا و آله و علیهم السلام
تلازم خوف از پروردگار و ترک ظلم
شرح فقرۀ «و لا كرم أعزّ من التقى»
شرح فقرات «و لا شفيع أنجح من التوبة و لا كنز أنفع من العلم ، و لا عزّ أرفع من الحلم و لا حسب أبلغ من الأدب»
شرح فقرۀ «ولا نسب اوضع من الغضب»
اختلاف نسخه در این فقره
ترتب سه «ایها الناس» در پایان حدیث
اشاره حضرت ع به ظلم سقیفه در «ایها الناس»
درک تناسب و روابط، منشأ تعجب معرفتی انسان
تبدیل ارض به خبز نقی
تعجب در «لَوْ أَتَاكُمْ مَنْ يُخْبِرُكُمْ عَنْ ذَلِكَ لَتَعَجَّبْتُمْ»
تعجب در تبدیل ارض به خبز نقی
معادل سازی دو نظام مختلف در روایت تحف؛ عرفان المرء نفسه
تعجب در آیه «وَإِن تَعجَب فَعَجَب قَولُهُم»
لزوم تحقیق در معنای اسلام در روایات
اشتباه کتاب فروق اللغویه در ماده شریف
«نسب» به‌معنای داشتن اصل قویم و «حسب» به‌معنای داشتن مفاخر
"«شرف» به‌معنای احاطه از بالا و «کرم» به‌معنای بالارفتن از پستی
اکل بالید و آیه «وَلَقَد كَرَّمنَا بَنِي ءَادَمَ»
اکل بالید سنت انبیاء
تلازم خوف از رب و ترک ظلم
لاشرف اعلی من الاسلام
ولا كرم أعز من التقى
و لا شفيع أنجح من التوبة
اختلاف نسخه در فقره «ولا نسب اوضع من الغضب»
قوت ادله توبه در ازبین‌بردن همه آثار گناه
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۳-جلسه 213
تفاوت نقل فقرۀ پایانی خطبه در کتب شیخ صدوق با دیگر کتاب­ها
راه‌حل مجلسی اول: سقط از نقل شیخ صدوق و ترجیح کافی
سنت نقل و اجازه مشافهی حدیث
نقد راه‌حل مجلسی اول
احتمال مرجوح تصحیح اعتقادی احادیث توسط صدوق
تفسیر دو فقره «ولا حسب أبلغ من الأدب، ولا نسب أوضع من الغضب» در کلام مجلسی
کلمات امیرالمؤمنین علیه السلام پیرامون اسلام
وجه غایت بودن موت برای اسلام
شرح ادامه فقره­ها
احتمال اختلاف نسخه در تعبیرات میانی خطبة الوسیلة در نقل کافی
تفاوت نقل فقره پایانی خطبه در کتب صدوق با دیگر کتب
سقط از نقل صدوق و ترجیح کافی راه‌حل علامه مجلسی
سنت نقل و اجازه مشافهی حدیث
نقد راه‌حل علامه مجلسی
احتمال مرجوح تصحیح اعتقادی احادیث توسط صدوق
تفسیر دو فقره «ولا حسب أبلغ من الأدب، ولا نسب أوضع من الغضب» در کلام مجلسی
کلمات امیرالمؤمنین پیرامون اسلام
وجه غایت بودن موت برای اسلام
معنای ادامه فقرات
احتمال اختلاف نسخه در تعبیرات میانی خطبة الوسیلة در نقل کافی
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۳-جلسه 214
توصیف موت به «لا غائب اقرب من الموت»
توصیف موت به «حَامَّتَنَا الَّتِي نُحِبُّ الدُّنُوَّ مِنْهَا» در صحیفه سجادیه
لسان معرفتی و لسان وعظ در برخی از روایات موت
توصیف معرفتی موت در تعبیر «و لو علم الإنسان ما هو فيه مات خوفاً من الموت» روایت جاثلیق
تعبیر نهج البلاغه «وَ اللَّهِ لاَبْنُ أَبِی طَالِبٍ آنَسُ بِالْمَوْتِ مِنَ الطِّفْلِ بِثَدْیِ أُمِّهِ بَلِ انْدَمَجْتُ عَلَی مَکْنُونِ عِلْمٍ»
تعابیر معرفتی پیرامون مرگ در آیات قرآن کریم و روایات
تعبیر معرفتی موت در آیه « قُل إِنَّ ٱلمَوتَ ٱلَّذِي تَفِرُّونَ مِنهُ فَإِنَّهُۥ مُلَقِيكُم»
تعبیر معرفتی موت در آیه «كُلُّ نَفس ذَائِقَةُ ٱلمَوتِ»
موت در روایت « يؤتى بالموت كأنّه كبش أملح»
توصیف معرفتی از موت در تعبیر «ولكل ذي رمق قوت، ولكل حبة آكل، وأنتم قوت الموت»
توصیف موت به «لا غائب اقرب من الموت»
توصیف موت به «وَ اجْعَلِ الْمَوْتَ خَيْرَ غَائِبٍ أَنْتَظِرُهُ» در تعقیب نماز ظهر
توصیف موت به «حَامَّتَنَا الَّتِي نُحِبُّ الدُّنُوَّ مِنْهَا» در صحیفه سجادیه
لسان معرفتی و لسان وعظ در برخی از روایات موت
توصیف معرفتی موت در تعبیر «و لو علم الإنسان ما هو فيه مات خوفاً من الموت» روایت جاثلیق
تعبیر نهج البلاغه «وَ اللَّهِ لاَبْنُ أَبِی طَالِبٍ آنَسُ بِالْمَوْتِ مِنَ الطِّفْلِ بِثَدْیِ أُمِّهِ بَلِ انْدَمَجْتُ عَلَی مَکْنُونِ عِلْمٍ»
تعبیر معرفتی موت در آیه « قُل إِنَّ ٱلمَوتَ ٱلَّذِي تَفِرُّونَ مِنهُ فَإِنَّهُۥ مُلَقِيكُم»
تعبیر معرفتی موت در آیه «كُلُّ نَفس ذَائِقَةُ ٱلمَوتِ»
موت در روایت « يؤتى بالموت كأنه كبش أملح»
توصیف معرفتی از موت در تعبیر «ولكل ذي رمق قوت، ولكل حبة آكل، وأنتم قوت الموت»
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۳-جلسه 215
عدم شمول خداوند متعال در آیۀ «كُلُّ نَفس ذَائِقَةُ ٱلمَوتِ»
استعمال لفظ در اکثر از یک معنا در آیه «كُلُّ نَفس ذَائِقَةُ ٱلمَوتِ»
معنای لغوی ذوق؛ اختبار ابتدائی خاص
سه معنا برای آیه «كُلُّ نَفس ذَائِقَةُ ٱلمَوتِ»
الف) چشیدن موت به‌معنای اجل عرفی
ب) چشیدن استمراری موت
ج) چشیدن استمراری موت با نگاه کلی به آن و معنا یافتن ذبح موت
عدم شمول خداوند در آیه «كُلُّ نَفس ذَائِقَةُ ٱلمَوتِ»
استعمال لفظ در اکثر از یک معنا در آیه «كُلُّ نَفس ذَائِقَةُ ٱلمَوتِ»
معنای لغوی ذوق؛ اختبار ابتدائی خاص
سه معنا برای آیه «كُلُّ نَفس ذَائِقَةُ ٱلمَوتِ»
الف) چشیدن موت به‌معنای اجل عرفی
ب) چشیدن استمراری موت
ج) چشیدن استمراری موت با نگاه کلی به آن و معنا یافتن ذبح موت
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۳-جلسه 216
حقیقت موت: لبس بعد الانخلاع
تجاذب ذرات بدن و بعث به‌سوی نفس در آخرت
نفس ناطقۀ انسان، اشبه به نفس فرشتگان
عدم تهافت خوف از مرگ و شوق به آن
حقیقت موت؛ لبس بعد الانخلاع
تجاذب ذرات بدن و بعث به‌سوی نفس در آخرت
نفس ناطقه انسان، اشبه به نفس الملائکه
عدم تهافت خوف از مرگ و شوق به آن
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۳-جلسه 217
رابطۀ دو تعبیر «ذوق الموت» و «قوت الموت» در کلام قاضی سعید
معنای عرفی در رابطۀ ذوق الموت و قوت الموت
نکته اخلاقی مرحوم آیت‌الله بهجت دربارۀ ناتوانی انسان
ادامۀ بحث معنای عرفی در رابطۀ ذوق الموت و قوت الموت
معنای فقرۀ «لکل حبة آکل» در کلام مرحوم قاضی سعید قمی
اختلاف نسخه­ها و معنای فقرۀ «ومن لم يرع في كلامه أظهر هجره»
لزوم بررسی متفردات کتب حدیثی
معرفی کتاب «کلمات سید العرب»
سفارش طلبگی؛ یادداشت­برداری از مطالعات
معنای فقرۀ «و ما تناكرتم إلا لما فيكم من المعاصي والذنوب»
رابطه دو تعبیر ذوق الموت و قوت الموت در کلام قاضی سعید
معنای عرفی در رابطه ذوق الموت و قوت الموت
نکته اخلاقی آیت‌الله بهجت در ناتوانی انسان
معنای فقره «لکل حبة آکل» در کلام قاضی سعید قمی
اختلاف نسخه و معنای فقره «ومن لم يرع في كلامه أظهر هجره»
لزوم بررسی متفردات کتب حدیثی
معرفی کتاب «کلمات سید العرب»
سفارش طلبگی؛ یادداشت برداری از مطالعات
معنای فقره «و ما تناكرتم إلا لما فيكم من المعاصي والذنوب»
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۳-جلسه 218
بررسی روایت «فإنّ الروح متعلقة بالريح»
عالم ثابتات، معنای هواء در فقرۀ «الريح‏ متعلقة بالهواء»
نحوه تعلق روح به عالم هواء و ریح
جواز اشارۀ شخصی به عوالم
بررسی روایت «فإن الروح متعلقة بالريح»
عالم ثابتات، معنای هواء در فقره «الريح‏ متعلقة بالهواء»
نحوه تعلق روح به عالم هواء و ریح
جواز اشاره شخصی به عوالم
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۳-جلسه 219
کیفیت معاد جسمانی؛ بدن چهار بُعدی
بررسی سند حدیث بیست و هشتم
ترضی صدوق در مورد «تميم بن عبد اللّه بن تميم القرشي»
تأملی در تضعیف «على بن محمد بن الجهم»
انکار تعجبی استخباری حضرت ابراهیم علیه السلام در آیۀ «فَلَمَّا جَنَّ عَلَيهِ ٱلَّيلُ رَءَا كَوكَبا قَالَ هَذَا رَبِّي»
تفاوت استفهام انکاری و انکار تعجبی
کیفیت معاد جسمانی؛ بدن چهار بُعدی
بررسی سند حدیث بیست و هشتم
ترضی صدوق در مورد «تميم بن عبد الله بن تميم القرشي»
تأملی در تضعیف «على بن محمد بن الجهم»
تعجب استخباری حضرت ابراهیم ع در آیه «فَلَمَّا جَنَّ عَلَيهِ ٱلَّيلُ رَءَا كَوكَبا قَالَ هَذَا رَبِّي»
تفاوت استفهام انکاری و انکار تعجبی
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۳-جلسه 220
انکار و استخبار حضرت ابراهیم علیه السلام از قول «هذا ربی»
تفسیر آیه «قال هذا ربی» طبق روایت «الحقائق للانبیاء»
تفریع «فلمّا جنّ» بر «وکذلک نری ابراهیم»
روایات تفسیر عیاشی ذیل آیه «قال هذا ربّی»
الف) «أَيْ نَاسٍ لِلْمِيثَاقِ»
ب) «لَمْ يَبْلُغْ بِهِ شَيْئاً،أَرَادَ غَيْرَ الَّذِي قَالَ»
ج) «إِنَّمَا كَانَ فِي طَلَبِ رَبِّهِ،وَ هُوَ مِنْ غَيْرِهِ شِرْكٌ»
د) «إِنَّهُ مَنْ فَكَّرَ مِنَ النَّاسِ فِي مِثْلِ ذَلِكَ فَإِنَّهُ بِمَنْزِلَتِهِ»
مراحل سیر ملکوتی حضرت ابراهیم علیه السلام در آیه
لغت خاص اهل البیت و انبیاء علیهم السلام در آیه
انکار و استخبار حضرت ابراهیم از قول «هذا ربی»
تفسیر آیه «قال هذا ربی» طبق روایت «الحقائق للانبیاء»
تفریع «فلمّا جنّ» بر «وکذلک نری ابراهیم»
روایات تفسیر عیاشی ذیل آیه «قال هذا ربی»
الف) «أَيْ نَاسٍ لِلْمِيثَاقِ»
ب) «لَمْ يَبْلُغْ بِهِ شَيْئاً،أَرَادَ غَيْرَ الَّذِي قَالَ»
ج) «إِنَّمَا كَانَ فِي طَلَبِ رَبِّهِ،وَ هُوَ مِنْ غَيْرِهِ شِرْكٌ»
د) «إِنَّهُ مَنْ فَكَّرَ مِنَ النَّاسِ فِي مِثْلِ ذَلِكَ فَإِنَّهُ بِمَنْزِلَتِهِ»
مراحل سیر ملکوتی حضرت ابراهیم در آیه
لغت خاص اهل البیت و انبیاء در آیه
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۳-جلسه 221
احاطۀ مبدأ مطلق در آیۀ «لَا أُحِبُّ ٱلأفِلِينَ»
احاطۀ مبدأ مطلق در استحالۀ اجتماع نقیضین
معنای نسیان میثاق در آیه «لَأَكُونَنَّ مِنَ الْقَوْمِ الضَّالِّينَ‌»
«صِرَطَ ٱلَّذِينَ أَنعَمتَ عَلَيهِم» ای صراط غیر ناسین للمیثاق
بیان نوری قاضی سعید در تاویل «کوکب»، «شمس» و «قمر»
تاویل آیۀ «وَاللَّيْلِ إِذَا يَغْشَاهَا» و بیان حضرت زهرا سلام الله علیها
تاویل اعظم جمعه
تطبیق «نُری» و «فاء»، بر سیر قدسی حضرت ابراهیم علیه السلام
ارتباط ظاهر و باطن آیات
معنای «قوم» در آیۀ «إِنِّي أَرَاكَ وَقَومَكَ فِي ضَلَل مُّبِين» با توجه بر روش اصل موضوعی
احاطه مبداء مطلق در آیه «لَآ أُحِبُّ ٱلأفِلِينَ»
احاطه مبداء مطلق در استحاله اجتماع نقیضین
معنای نسیان میثاق در آیه «لَأَكُونَنَّ مِنَ الْقَوْمِ الضَّالِّينَ‌»
«صِرَطَ ٱلَّذِينَ أَنعَمتَ عَلَيهِم» ای صراط غیر ناسین للمیثاق
بیان نوری قاضی سعید در تاویل «کوکب»، «شمس» و «قمر»
تاویل آیه «وَٱلَّيلِ إِذَا يَغشَىهَا» و بیان حضرت زهرا س
تاویل اعظم جمعه
تطبیق «نُری» و «فاء» بر سیر قدسی حضرت ابراهیم
ارتباط ظاهر و باطن آیات
معنای «قوم» در آیه «إِنِّي أَرَىكَ وَقَومَكَ فِي ضَلَل مُّبِين» با توجه بر روش اصل موضوعی
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۳-جلسه 222
ترتب منظومه‌ای در فقرۀ «الذي لا يحس ، ولا يجس، ولا يمس، ولا يدرك بالحواس الخمس»
دو طریق حدیث بیستم در توحید صدوق
مجهول بودن عبدالله بن جریر
تاملی در حذف احادیث ضعیف در کتب «منتقی الجمان» و «حبل المتین»
شرح واژگان فقرۀ «لایحس ولایجس و لایمس و لایدرک بالحواس الخمس»
«تحسس» پی­جویی از روی احتمال و «تجسس» پی­جویی از روی یقین
معنای «ج» در معجم اشتقاقی
معنای «ح» در معجم اشتقاقی
معنای «جسّ» و «حسّ» در التحقیق
معنای «س» در معجم اشتقاقی
معنای «مس» در التحقیق
کثرت استفاده از ماده «مسّ» در قرآن کریم
حدیث بیست و نهم
ترتب منظومه‌ای در فقره «الذي لا يحس ، ولا يجس، ولا يمس، ولا يدرك بالحواس الخمس»
دو طریق حدیث بیستم در توحید صدوق
مجهول بودن عبدالله بن جریر
تاملی در حذف احادیث ضعیف در کتب «منتقی الجمان» و «حبل المتین»
«تحسس» پی جویی از روی احتمال
«تجسس» پی جویی از روی یقین
معنای «ج» در معجم اشتقاقی
معنای «ح» در معجم اشتقاقی
معنای «جسّ» و «حسّ» در التحقیق
معنای «س» در معجم اشتقاقی
معنای «مس» در التحقیق
کثرت استفاده از ماده «مسّ» در قرآن کریم
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۳-جلسه 223
بررسی کیفیت عطف در فقرۀ مورد بحث
یادکردی از مرحوم قاضی سعید قمی و بزرگان مدفون در اطراف حرم حضرت معصومه سلام اللّه علیها
معنای تأکید و تأسیس در فقرۀ «لایدرک بالحواس الخمس» در بیان مرحوم قاضی سعید
«تحسس» و «تجسس»، پی جویی از روی احتمال و از روی یقین
«مس» به ‌معنای ارتباط گرفتن
محوریت سین در «حس»، «جس» و «مس» و «خمس»
بازگشت اعداد به‌معنای وصفی در لغت
معنای «ساس»
مراتب ادراک حسی در فقره «لا يحس ، ولا يجس ، ولا يمس، ولا يدرك بالحواس الخمس»
«حيث ما يبتغى يوجد»؛ امکان معرفت به خداوند متعال در همه جا
معرفت فطری شخصی به خداوند
بزرگان مدفون در اطراف حرم
معنای تأکید و تأسیس در فقره «لایدرک بالحواس الخمس» در بیان قاضی سعید
«تحسس» و «تجسس»، پی جویی از روی احتمال و از روی یقین
«مس» به‌معنای ارتباط گرفتن
محوریت سین در «حس»، «جس» و «مس» و «خمس»
بازگشت اعداد به‌معنای وصفی در لغت
معنای «ساس»
مراتب ادراک حسی در فقره «لا يحس ، ولا يجس ، ولا يمس، ولا يدرك بالحواس الخمس»
«حيث ما يبتغى يوجد»؛ امکان معرفت به خداوند در همه جا
معرفت فطری شخصی به خداوند
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۳-جلسه 224
مراتب معرفت و نقش انبیاء علیهم السلام در احیای فطرت
شواهد روایی مراتب معرفت
مذکِّریت دعوت انبیاء علیهم السلام
الف) «ليستأدوهم ميثاق فطرته … و يثيروا لهم دفائن العقول»
ب) «وَ هُوَ وَ اَللَّهِ فِي اَلْبَاطِنِ هَذَا بِعَيْنِهِ»
معرفت فطری
الف) «هو العلي حيث ما يبتغى يوجد»
ب) «معروف عند كل جاهل»
ج) «و بعظمته و نوره عاداه‏ الجاهلون»
د) «لا يدرك مخلوق شيئا إلا بالله»
ه) «إن معرفة عين الشاهد قبل صفته ومعرفة صفة الغائب قبل عينه»
و) «المعرفة مِنْ صُنْعِ اَللَّهِ»
ز) «إن الله خلق قلوب المؤمنين مطوية مبهمة على الإيمان‏»
غموض معرفت فطری در عین وضوح
کاربرد متعدد کلمه «ذات» و «عین»
طریق معرفة الله و نقش استاد
مراتب معرفت و نقش انبیاء در احیاء فطرت
شواهد روائی مراتب معرفت
مذکِّریت دعوت انبیاء
الف) « ليستأدوهم ميثاق فطرته …و يثيروا لهم دفائن العقول»
ب) «وَ هُوَ وَ اَللَّهِ فِي اَلْبَاطِنِ هَذَا بِعَيْنِهِ»
معرفت فطری
الف) «هو العلي حيث ما يبتغى يوجد»
ب) «معروف عند كل جاهل»
ج) «و بعظمته و نوره عاداه‏ الجاهلون»
د) «لا يدرك مخلوق شيئا إلا بالله»
ه) «إن معرفة عين الشاهد قبل صفته ومعرفة صفة الغائب قبل عينه»
و) «المعرفة مِنْ صُنْعِ اَللَّهِ»
ز) «إن الله خلق قلوب المؤمنين مطوية مبهمة على الإيمان‏»
غموض معرفت فطری در عین وضوح
کاربرد متعدد کلمه «ذات» و «عین»
طریق معرفة الله و نقش استاد
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۳-جلسه 225
تفاوت «الناس معادن» و «دفائن العقول»
«ولا يقع عليه الوهم، ولا تصفه الألسن»
معنای احاطه در «وهم» و معنای عقول در «السن»
«تصفه الالسن» و محور هم زمانی زبان
تفاوت مدرک وهم و عقل
مثال هندسه اقليدسی و نا اقليدسی
شهود اصل وجود خداوند توسط عقل دون الکیفیه؛ «وجود الايمان لا وجود صفة»
فقه اللغه کلمه «وهم»؛ فضای جولان و قصد
راهی برای کشف معنای حروف عله؛ حذف حرف عله و مقایسه معنای مادۀ مضاعف
معنای واو؛ فضا دادن و سستی
نقش معنایی جایگاه حروف در کلمه
تفاوت «الناس معادن» و «دفائن العقول»
«ولا يقع عليه الوهم، ولا تصفه الألسن»
معنای احاطه در «وهم» و معنای عقول در «السن»
«تصفه الالسن» و محور هم زمانی زبان
تفاوت مدرک وهم و عقل
مثال هندسه اقلیدسی و نا اقلیدسی
شهود اصل وجود خداوند توسط عقل دون الکیفیه؛ «وجود الايمان لا وجود صفة»
فقه اللغه کلمه «وهم»؛ فضای جولان و قصد
راهی برای کشف معنای حروف عله؛ حذف حرف عله و مقایسه معنای ماده مضاعف
معنای واو؛ فضا دادن و سستی
نقش معنایی جایگاه حروف در کلمه
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۳-جلسه 226
شرح فقرۀ «و كل شيء حسته الحواس أو لمسته الأيدي فهو مخلوق»
تفاوت معنای «لمس» و «حس»
«الحمد لله الذي كان إذ لم يكن شيء غيره»
سه احتمال در معنای فقره
الف) حدوث و قدم ذاتی
ب) حدوث و قدم زمانی
روایت زراره در معنای عرفی حدوث و قدم زمانی
روایت «كان لم يزل بلا زمان ولا مكان وهو الآن كما كان»
روایت «فجميع هذه الصفات محدثة عند حدوث الفعل»
اعراب «غیره» در احتمال اول و دوم
سه احتمال معنایی در «غیرَه»
ج) معنای «سقطت الاشیاء دون بلوغ أمده»
«وكوّن الأشياء فكانت كما كونها، وعلم ما كان وما هو كائن»
«و كل شيء حسته الحواس أو لمسته الأيدي فهو مخلوق»
تفاوت معنای «لمس» و «حس»
«الحمد لله الذي كان إذ لم يكن شيء غيره»
سه احتمال در معنای فقره
الف) حدوث و قدم ذاتی
ب) حدوث و قدم زمانی
روایت زراره در معنای عرفی حدوث و قدم زمانی
روایت «كان لم يزل بلا زمان ولا مكان وهو الآن كما كان»
روایت «فجميع هذه الصفات محدثة عند حدوث الفعل»
اعراب «غیره» در احتمال اول و دوم
سه احتمال معنایی در «غیرَه»
ج) معنای «سقطت الاشیاء دون بلوغ امده»
«وكوّن الأشياء فكانت كما كونها، وعلم ما كان وما هو كائن»
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۳-جلسه 227
بررسی سند حدیث شمارۀ سی‌؛ امکان قبول تصحیح حدیث
نقل حدیث در کافی با سندی دیگر
شرح فقرات حدیث
«ولكن كما شاء أن يقول له كن فكان خُبرا كما أراد في اللوح»؛ تفاوت نسخه در «خبرا»
مراحل استظهار از کلام
انطباق نسخۀ «خُبراً» با مبنای اشراق در علم الهی
بررسی سند حدیث سی‌ام؛ امکان قبول تصحیح حدیث
نقل حدیث در کافی با سندی دیگر
تفاوت معنایی دو نسخه «او تحیط بصفته العقول» یا «تحیط به صفة العقول»
«ولكن كما شاء أن يقول له كن فكان خُبرا كما أراد في اللوح»؛ تفاوت نسخه در «خبرا»
مراحل استظهار از کلام
انطباق نسخه «خُبرا» با مبنای اشراق در علم الهی
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۳-جلسه 228
یکی بودن روایت کافی و روایت توحید صدوق
اشاره‌ای به محتوای حدیث کافی
کرامت حاج شیخ غلام رضا یزدی
قرینه داخلیه آیه ولایت بر امیرالمؤمنین علیه السلام
فرایند اعجازگونه حدیث غدیر؛ پاسخی به انکار تواتر حدیث توسط قوشچی
یک اسم اعظم یا چند اسم اعظم؟
یکی بودن روایت کافی و روایت توحید صدوق
اشاره‌ای به محتوای حدیث کافی
کرامت حاج شیخ غلام رضا یزدی
قرینه داخلیه آیه ولایت بر امیرالمؤمنین ع
فرایند اعجازگونه حدیث غدیر؛ پاسخی به انکار تواتر حدیث توسط قوشچی
یک اسم اعظم یا چند اسم اعظم؟
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۳-جلسه 229
ترجیح نسخۀ «جبراً» در فقره «کن فکان جبراً»
یکسانی روایت توحید شیخ صدوق با روایت کافی
رعایت شئونات ظاهری شریعت توسط امام علیه السلام در برخورد با راهب
«کما اراد فی اللوح»؛ تطابق فعل الهی با لوح
تعابیر لوح محفوظ و لوح محو و اثبات
بدا به‌معنای تصمیم جدید
تحقیقی در بداء
«أن الله لا يبدو له من جهل»
«لو لا آية في كتاب الله لأخبرت بما يكون إلى يوم القيامة»
اخبار حضرت عیسی علیه‌السلام به گنج
قول خلیفه ثانی به امیرالمؤمنین علی علیه السلام؛ «دون ما ترید خرط القتاد»
معنایی برای «لولا آیة فی کتاب الله لاخبرکم...»
اخبار امیرالمؤمنین علیه‌السلام از قاتل خود
ترجیح نسخه «جبرا» در فقره «کن فکان جبرا»
یکی بودن روایت توحید با روایت کافی
رعایت شئونات ظاهری شریعت توسط امام در برخورد با راهب
«کما اراد فی اللوح»؛ تطابق فعل الهی با لوح
تعابیر لوح محفوظ؛ لوح محو و اثبات
بدا به‌معنای تصمیم جدید
تحقیقی در بداء
«أن الله لا يبدو له من جهل»
«لو لا آية في كتاب الله لأخبرت بما يكون إلى يوم القيامة»
اخبار حضرت عیسی علیه‌السلام به گنج
قول خلیفه ثانی به امیرالمؤمنین؛ «دون ما ترید خرط القتاد»
لوحِ اگر آن گاه‌ها؛ معنایی برای «لولا آیة فی کتاب الله الاخبرکم...»
اخبار امیرالمؤمنین علیه‌السلام از قاتل خود
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۳-جلسه 230
ادامۀ شرح فقرۀ «ولكن كما شاء أن يقول له كن فكان خبرا كما أراد في اللوح»
لوح ایجادی و فوق ایجادی
نقد ادعای اتصاف خداوند متعال به وصف لایتناهی؛ مسبوقیت ذات از عرش الحقائق
الف) کلام علامه در نفی اتصاف ذات به وصف لایتناهی
ب) تحیث و محدودیت افراد بی­نهایت
ج) تحیث و محدودیت طبیعت بی نهایت
د) عدم اتصاف خداوند به اوصاف و حیثیات؛ مسبوقیت خداوند از عرش الحقائق
ه) نفی تعطیل معرفت با فیلتر تشبیه
«کَمَالُ الإِخلَاصِ لَهُ نفَی ُالصّفَاتِ عَنهُ»
«والله خلوا من خلقه ، وخلقه خلو منه»
مسبوقیت ذات از واحدیت و قهر احاطی
فقره «ولكن كما شاء أن يقول له كن فكان خبرا كما أراد في اللوح»
لوح ایجادی و فوق ایجادی
نقد ادعای اتصاف خداوند متعال به وصف لایتناهی؛ مسبوقیت ذات از عرش الحقائق
الف) کلام علامه در نفی اتصاف ذات به وصف لایتناهی
ب) تحیث و محدودیت افراد بی نهایت
ج) تحیث و محدودیت طبیعت بی نهایت
د) عدم اتصاف خداوند به اوصاف و حیثیات؛ مسبوقیت خداوند از عرش الحقائق
ه) نفی تعطیل معرفت با فیلتر تشبیه
«کَمَالُ الإِخلَاصِ لَهُ نفَی ُ الصّفَاتِ عَنهُ»
«والله خلوا من خلقه ، وخلقه خلو منه»
مسبوقیت ذات از واحدیت و قهر احاطی
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۳-جلسه 231
نسبت امّ الکتاب و لوح محو و اثبات
شئون مختلف امّ الکتاب و محو شقاوت از آن به وسیلۀ دعا
سه وجه در «وَعِندَهُۥ أُمُّ ٱلكِتَبِ»
معنای نخست: بسط ید خداوند متعال
معنای دوم: ثبات
معنای سوم: مبدائیت خداوند متعال بر نظام اسباب و بداء
انتساب غیر دقیق «تطبیق سبع المثانی به سورۀ حمد» به ابوفاخته
تطبیق «ام الکتاب» به امیرالمؤمنین علیه السلام
فقه اللغه کلمه «لوح»
پنج مرحله تاصیل در کتاب المعجم الاشتقاقی الموصل
تناسب صوت و معنا در کتاب التحقیق؛ ماده «صک»
تلفیق نحوه اداء و صوت در تشخیص معنا ذیل حرف واو در کتاب المعجم الاشتقاقی الموصل
نسبت امّ الکتاب و لوح محو و اثبات
شئون مختلف امّ الکتاب و محو شقاوت از آن به وسیله دعا
سه وجه در «وَعِندَهُۥ أُمُّ ٱلكِتَبِ»
معنای اول) بسط ید خداوند
معنای دوم) ثبات
معنای سوم) مبدائیت خداوند بر نظام اسباب و بداء
انتساب غیر دقیق «تطبیق سبع المثانی به سوره حمد» به ابوفاخته
تطبیق «ام الکتاب» به امیرالمؤمنین ع
فقه اللغه کلمه «لوح»
پنج مرحله تاصیل در کتاب المعجم الاشتقاقی الموصل
تناسب صوت و معنا در کتاب التحقیق؛ ماده «صک»
تلفیق نحوه اداء و صوت در تشخیص معنا ذیل حرف واو در کتاب المعجم الاشتقاقی الموصل
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۴-جلسه 232
پنج تاصیل در مقدمه المعجم الاشتقاقی الموصل
فقه اللغه کلمه «لوح»
برکت موجود در مراجعه علمی
معنای خفاء در حرف جیم
اشاره به‌معنای «طی» در حدیث جاثلیق
معنای «لوح» نزد اولیاء
لزوم جمع‌آوری روایات بکاء معصومین علیهم السلام
گریه خاص حضرت در روایت حفص؛ گریه برای سختی امت در قیامت
معنای علو در آیه «تِلْكَ الدَّارُ الْآخِرَةُ…»
حاشا نکردن در دنیا، معنای معرفتی «لوح»
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۴-جلسه 233
جمع بین مفاد اکل میته از دنیا و محبت مال در روایات
رد ادعای مفاد صوفیه در روایت حفص
تعبیر «مَا تَرَى عَلَيَّ مِنْ ثَوْبٍ إِنَّمَا أَلْبَسُهُ لِلنَّاسِ» در روایت سفیان ثوری
تأیید مفاد روایت حفص در روایات باب احکام ملابس وسائل
معرفی پیامبر به عنوان اسوه در نهج‌البلاغه و تعبیر «خَرَجَ مِنَ الدُّنْیَا خَمِیصاً»
آیه «أَ تَبْنُونَ بِكُلِّ ريعٍ آيَةً تَعْبَثُون‏»
دنیا طلبی معیار تشخیص عمل خوب از بد
دقتی در تعبیر «ما منزلة الدنيا من نفسي»
ذره ای حب دنیا در قلب
معنای آیه «أَ وَ لَمْ يَرَ الَّذينَ كَفَرُوا أَنَّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ كانَتا رَتْقاً فَفَتَقْناهُما»
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۴-جلسه 234
روایت سی و یکم؛ « من شبه الله بخلقه فهو مشرك…»
سند روایت
لزوم توجه به سند در روایت خوانی
استفاده عامه از اسم مبارک امام صادق علیه‌السلام در نقل حدیث
وجه لقب صادق در مورد امام ع
شهادت ابوحنیفه به «افقه الناس علما» امام صادق علیه‌السلام
«من شبه الله بخلقه فهو مشرك» در حیطه توحید صفتی
«ومن أنكر قدرته فهو كافر» در حطیه توحید افعالی
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۴-جلسه 235
وجوهی برای فقره روایت «انّ لی مع کل ولیّ اذنا سامعتا و عیناً باصرتا و لسانا ناطقتا»
معنای « كُنْتُ سَمْعَهُ اَلَّذِي يَسْمَعُ بِهِ» در حدیث قرب نوافل
محتوای مستفاد در قرب فرائض
محدوده غلو و علو
مذمت رفتارهای غیر عرفی در سلوک
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۴-جلسه 236
مفهوم تشکیکی شرک و مفهوم متواطی کفر
فقه اللغه کلمه «شرک»
فقه اللغه کلمه «فکر»
تناسب «شرک» و «کفر» با «تشبیه» و «انکار» در کلام امام ع
تشکیک در مفاهیم متواطی
انواع شرک در کلام صاحب مجمع البیان
روایت «اَلشِّرْكَ أَخْفَى مِنْ دَبِيبِ اَلنَّمْلِ»
نگاه توحیدی در اسباب
رسم معصومین در نقل روایات اجدادشان؛ روایت «فَإِنَّ اَلْإِشْرَاكَ فِي اَلنَّاسِ أَخْفَى مِنْ دَبِيبِ اَلذَّرِّ»
ظروف انطباق طبیعت و انتزاع مفاهیم مختلف؛ کلی و جزئی و …
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۴-جلسه 237
بررسی سندی روایت سی و دوم
جلالت شیخ صدوق
توثیق عبدالواحد بن محمد بن عبدوس
سفر شیخ صدوق در سال 352 به نیشابور
وقایع سال سیصد و پنجاه و دو؛ قدرت آل بویه و جشن غدیر و تعطیلی عاشورا در بغداد
ارادت بزرگان اهل‌سنت نیشابور به امام رضا ع
دلیل انفراد شیخ صدوق در نقل حدیث سی و دوم
حدیث سی و دوم شاهدی بر عدم انحصار نقل روایات به کتب
جلسات مباحثه توحید صدوق قده-سال ۱۴۰۴-جلسه 238
روایت سی و دوم
تبیین معنای «لا تتجاوز في التوحيد ما ذكره الله تعالى ذكره في كتابه فتهلك»
جامعیت روایت سی و یکم
وجه سؤال ابن ابی عمیر از توحید، روایاتی به وزان صفات شیعه در «أنهم عرفوا التوحيد»
توازن تعبیر «لاتتجاوز فی التوحید» با روایت «اقوام متعمقون»
سه وجه در روایت «اقوام متعمقون» در کلام علامه مجلسی
معنای مدحی «المتعمق من ترک التعمق»
خطبة الاشباح؛ «سمى تركهم التعمق في ما لم يكلفهم البحث عنه منهم رسوخا»
رجحان معنای ذم در وجه دوم علامه مجلسی
قرینه «فَمَنْ رَامَ وَرَاءَ ذَلِكَ فَقَدْ هَلَكَ» و نفی معنای اکتفاء به الفاظ
جواز تعمق و تفکر عمیق با تحفظ بر روش احتیاطی